Podstawowe zasady przechowywania leków recepturowych w aptece

W przeciwieństwie do leków gotowych, które powstają w procesach przemysłowych, leki recepturowe wykonywane są przez farmaceutów w aptece. Wymagają one specjalnej uwagi ze względu na fakt, że wykazują znacznie niższą trwałość na czynniki zewnętrzne. Wynika to przede wszystkim z braku substancji dodatkowych, takich jak konserwanty czy ulepszacze. W przypadku niektórych leków recepturowych konieczne jest dołączanie – oprócz etykiety – specjalnej informacji na temat stosowania leku. Może być to np. „Chronić przed światłem”, „Wstrząsnąć przed użyciem” lub „Przechowywać w chłodnym miejscu”. W przypadku tego ostatniego warto zauważyć, że przechowywanie w niższej temperaturze (np. w lodówce) może znacząco wydłużyć ich termin przydatności. Które postacie leków mogą być więc przechowywane w lodówce?

Czytaj także: Warunki przechowywania wybranych surowców recepturowych

W jakich zakresach temperatur przechowywane są substancje recepturowe?

Obecnie do określania temperatury przechowywania wykorzystuje się skalę Celsjusza [°C]. Zgodnie z nią wyróżnia się następujące zakresy temperaturowe:

• zimna: 0 – 5°C,
• chłodna: 5 – 15°C,
• pokojowa: 15 – 25°C,
• umiarkowanie ciepła: 25 – 40°C,
• ciepła: 40 – 75°C,
• gorąca: 75 – 95°C

Przykłady postaci leków przechowywanych w lodówce

Do leków, które powinny być przechowywane w lodówce, zalicza się m.in.:

• niektóre maści, kremy (do 30 dni) – większość z nich powinna być przechowywana w temperaturze pokojowej w celu zachowania odpowiedniej konsystencji,
• maści oczne (do 7 dni – jeśli zawierają wodę, do 28 dni – jeśli nie zawierają wody),
• czopki, globulki (do 30 dni) – w temperaturze powyżej 25°C podłoże może ulec stopnieniu, w wyniku czego aplikacja leku może być praktycznie niemożliwa,
• zawiesiny (do 7 dni – jeśli zawierają wodę, do 30 dni – jeśli zawierają alkohol),
• niektóre roztwory wodne, mieszanki
• jałowe krople do oczu – w przypadku, gdy w składzie znajduje się środek konserwujący, mogą być stosowane do 10 dni od otwarcia butelki,
• leki zawierające antybiotyki,
• witaminy.

W lodówce nie powinny być przechowywane:

• proszki (w szczególności te, które znajdują się w kapsułkach skrobiowych – wykazują właściwości higroskopijne),
• roztwory spirytusowe

Zobacz również: Warunki przechowywania… leków recepturowych

Problemy z przechowywaniem niektórych leków w lodówce

Pomimo zaleceń, nie każdy lek recepturowy powinien być przechowywany w lodówce. W przypadku leków, w których jednym ze składników jest wodny roztwór nasycony lub gdy substancja częściowo rozpuszczona jest w podłożu w sposób nasycony, może dojść do wykrystalizowania tej substancji. W efekcie może dojść do obniżenia lub całkowitego zaniku jej aktywności farmakologicznej. Należy zatem zawsze rozważyć, czy dany lek robiony powinien być przechowywany w lodówce po to, by wydłużyć jego okres przydatności do użycia.

Podsumowanie

Przechowywanie leków w odpowiednich warunkach ma kluczowe znaczenie dla zachowania ich skuteczności i bezpieczeństwa. Jeśli jest to wskazane, lek należy przechowywać w lodówce. Warto przestrzegać wszystkich instrukcji dotyczących przechowywania, aby lek wydawany pacjentowi wykazywał swoją aktywność przez cały okres terapii.

autor: Damian Pielorz