Niezgodność euceryny z witaminami

Preparaty witaminowe wykorzystywane w recepturze

Witamina A

Do sporządzania leku recepturowego można wykorzystać surowiec do receptury – olejowy koncentrat witaminy A (Vitaminum A syntheticum densatum oleosum) o stężeniu 1 mln j.m./g, bądź gotowy produkt leczniczy – krople doustne z witaminą A, w postaci wodnego, solubilizowanego roztworu o stężeniu 45-50 tys. j.m./ml.

Solubilizowane roztwory wodne w przeciwieństwie do koncentratu witaminy A pro receptura zawierają w składzie emulgatory typu o/w – Tween, Cremophor. Zastosowanie solubilizowanego roztworu wodnego stwarza ryzyko wystąpienia niezgodności recepturowych wynikających z interakcji pomiędzy emulgatorami o przeciwstawnych właściwościach: solubilizatorami obecnymi w preparacie witamin (emulgatory typu o/w) a emulgatorami w/o, zawartymi w przepisanym podłożu. Wynikiem niezgodności jest uzyskanie nietrwałej emulsji i wydzielanie wody z maści.

Osobny artykuł: Kalkulator witaminy A

Witamina E

Witamina E dostępna jest w postaci surowca do receptury Witamina E pro receptura (Vit. E purum) – jest to octan tokoferylu bez dodatków. Występuje także gotowy preparat doustny Vitaminum E (olejowe krople doustne) o stężeniu 300 mg/ml. W obydwu preparatach witaminy E rozpuszczalnikiem jest olej arachidowy oczyszczony. W związku z tym nie przysparzają trudności w sporządzaniu maści recepturowych.

Czytaj również: Kalkulator witaminy E

Nieoczywisty skład euceryny

Euceryna zaliczana jest do podłoży bezwodnych, absorpcyjnych.

Poniżej przedstawiono tradycyjny skład euceryny:

Steroli lanae	5,0
Ung. Paraffini	95,0

lub

Euceryt	6,0
Vaselinum album	94,0

Obecnie na rynku farmaceutycznym dostępnych jest 9 podłoży o zróżnicowanym składzie, które producenci nazywają euceryną. W zależności od producenta, zamiast części wazeliny wprowadzono np. olej parafinowy, albo wazelinę w całości zastąpiono mieszaniną oleju parafinowego, oleju wazelinowego, parafiny twardej i niekiedy parafiny miękkiej. Zróżnicowany jest także skład jakościowy emulgatorów i ich zawartość. Zmiany w składzie prowadzą do różnic w możliwościach technologicznych.

W następstwie tego w 2013 roku opracowana została monografia farmakopealna euceryny (FP IX, supl. 2013). Podłoże i jego właściwości zostały opisane w dwóch monografiach: Maść eucerynowa I oraz Maść eucerynowa II. Jeżeli euceryna jest składnikiem leku recepturowego, farmaceuta ma obowiązek użycia jednego z tych podłoży.

Liczba wodna podłoży farmakopealnych wynosi co najmniej 300 (FP X), a w praktyce w granicach od ok. 400 do 700. Wartość liczby wodnej euceryny zależy nie tylko od jej składu, ale również metody wprowadzania wody do układu. Badania pokazały niekorzystny wpływ miksera aptecznego na zdolność emulgowania wody przez niektóre gatunki euceryn. Również obecność innych substancji wpływa na zdolność wiązania wody przez eucerynę. Największy wpływ na obniżenie liczby wodnej wykazują solubilizowane roztwory witaminy A i witamin A+D3.

Sprawdź także: Jak wybrać właściwą eucerynę?

Jak uniknąć niezgodności?

W celu uniknięcia niezgodności recepturowej między solubilizowanymi roztworami wodnymi witamin i euceryną należy posłużyć się roztworem olejowym witaminy A. W przypadku gdy do wykonania leku potrzebne są niewielkie ilości koncentratu witaminy i utrudnione jest precyzyjne odmierzanie jej ilości, możliwe jest wykonanie roztworu pomocniczego witaminy o stężeniu 300 000 j.m./g. Odpowiednie rozcieńczenie przygotowuje się poprzez zmieszanie 2,5 g koncentratu witaminy A z 6,0 g oleju rzepakowego lub lnianego.

Ze względu na właściwości amfifilowe najdogodniejszym podłożem dla tego typu preparatów jest Lekobaza. Podłoże kremowe typu amfifilowego minimalizuje ryzyko wystąpienia niezgodności pomiędzy roztworem wodnym witaminy dzięki zawartości zarówno emulgatorów typu w/o, jak i o/w. Jednak częściowa lub całkowita zamiana podłoża wymaga konsultacji lekarskiej.

Piśmiennictwo: