4 zasady homeopatii klasycznej

Homeopatia (gr. homoion pathos – podobne cierpienie) to metoda leczenia zaproponowana pod koniec XVIII wieku przez niemieckiego lekarza i aptekarza Samuela Hahnemanna. Hahnemann stworzył podwaliny dla nurtu, który do dziś określany jest mianem homeopatii klasycznej. Opiera się ona na 4 fundamentalnych regułach: 

1. Reguła podobieństwa – bazująca na łacińskiej maksymie Similia similibus curentur (niech podobne leczy podobne). Mówi ona o tym, że lek, który jest w stanie wywołać objawy chorobowe w zdrowym organizmie, może wyleczyć podobne objawy u chorego. Podstawą doboru leku homeopatycznego jest zatem podobieństwo objawów, jakie wywołuje on w organizmie zdrowego człowieka (obraz objawów leku) do całokształtu objawów obserwowanych u chorego (obraz objawów chorego).
2. Badanie leku na zdrowym organizmie – jest sposobem na stworzenie obrazu objawów dla każdego leku. Homeopatyczne badanie leku (próba HBL) polega na podawaniu wielu potencji leku zdrowym ochotnikom, należącym do różnych grup wiekowych, którzy są różni pod względem ich stopnia wrażliwości na zastosowany w badaniu preparat. W efekcie otrzymujemy zbiór objawów, obejmujących zarówno reakcje poszczególnych narządów, jak i objawy dotyczące ludzkich przeżyć i wrażeń. 
3. Zasada potencjonowania leku – opisuje metodę sporządzania leku homeopatycznego, który jest podawany najczęściej w małych dawkach, otrzymanych w rezultacie stopniowego rozcieńczania substancji wyjściowej i dynamizacji poprzez wstrząsanie lub rozcieranie kolejnych rozcieńczeń. Proces rozcieńczania i dynamizacji leku na każdym stopniu rozcieńczenia nazywamy potencjonalizowaniem, zaś stopień rozcieńczenia i dynamizacji to potencja. 
4. Unitas remedii – to zasada stosowania pojedynczego leku, która oznacza, że w danym okresie można zastosować tylko jeden lek – ten, który jest najbardziej podobny do obrazu objawów chorego. Współcześnie często odchodzi się od tej reguły, wytwarzając leki kompleksowe, które składają się z kilku bądź kilkunastu pojedynczych leków homeopatycznych w niskich potencjach o podobnym lub różnym kierunku działania. Leki kompleksowe występują również w aptecznej recepturze homeopatycznej.

Osobny artykuł: Historia i przyszłość receptury aptecznej

Postacie recepturowych leków homeopatycznych

Z aptek homeopatycznych najczęściej wydawane są pacjentom roztwory w postaci tzw. spirytusów lub kropli do nosa lub doustnych (w tym zarówno krople robione w pojedynczych rozcieńczeniach, jak i kompleksy homeopatyczne). Nierzadko sporządzane są również maści oraz rozcierki. Poznajmy więc bliżej te formy leków homeopatycznych. 

Roztwory

Roztwory są płynnymi preparatami, otrzymywanymi w wyniku rozpuszczenia substancji pochodzenia nieorganicznego lub organicznego (np. minerałów lub jadów) w płynnym nośniku. Nośnikami w recepturze roztworów homeopatycznych są: 

• etanol o różnym stężeniu, 
• glicerol, 
• woda oczyszczona lub woda do wstrzykiwań,
• mieszaniny etanolu, glicerolu i wody.

Roztwory można też przygotowywać, wykorzystując m. in. odpowiednią rozcierkę lub preparat wyjściowy, którym jest nalewka pierwotna.  

Te postacie leku powstają w wyniku wcześniejszej dynamizacji kolejnych rozcieńczeń, polegającej na co najmniej 10-krotnym silnym wstrząsaniu płynu poprzez uderzanie butelką o mocne sprężyste podłoże. Rozcieńczenia płynne wytwarza się w butelkach z ciemnego szkła o pojemności co najmniej o ⅓ większej od końcowej objętości leku.

Czytaj również: Rozpuszczalność substancji stosowanych w recepturze

Krople do nosa należą do wodnych roztworów jednego lub więcej preparatów homeopatycznych. Zawierają nie więcej niż 1% etanolu. W ich skład mogą też wchodzić substancje buforujące, izotonizujące, konserwujące oraz zwiększające lepkość. Muszą one odpowiadać farmakopealnym wymaganiom opisanym w monografii Nasalia. 

Maści

Maści również mogą być jednoskładnikowe lub wieloskładnikowe. Najczęściej stosowanymi podłożami są: wazelina, lanolina albo maść eucerynowa. Brak w ich składzie przeciwutleniaczy i innych stabilizatorów. Ta postać leku odpowiada takim samym wymaganiom jak maści alopatyczne (monografia Praeparationes molles ad usum dermicum).

Czytaj również: Euceryna i lanolina – co mają wspólnego ze sobą?

Rozcierki

Rozcierki są sporządzane z substancji stałych, często trudno rozpuszczalnych (np. pochodzenia roślinnego lub mineralnego). Ich wykonanie jest oparte na rozcieraniu surowca z substancją obojętną. Z reguły jest to laktoza jednowodna, w stosunku 1 : 10 lub 1 : 100. W wyniku tego uzyskujemy, odpowiednio, rozcieńczenie dziesiętne lub rozcieńczenie setne. Rozcierki mogą stanowić samodzielną postać leku (trituratio) lub być wykorzystane w celu sporządzenia maści czy płynnych rozcieńczeń.  

mgr farm. Daria Frisch

Bibliografia: 

1. Farmacja stosowana. Technologia postaci leku (pod red. M. Sznitowskiej). Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2017. 
2. Farmakopea Polska Wydanie XII, Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, Warszawa, 2020.    
3. https://e-calendula.pl/pl/c/Leki-Recepturowe/183 (dostęp: 21.03.2023) 
4. https://www.centrumhomeopatii.pl/category/view/homeopatia/nasze-preparaty.html (dostęp: 21.03.2023) 
5. https://www.homeopatia.org.pl/nasze-produkty (dostęp: 21.03.2023) 
6. http://www.jelinowski.pl/homeopatia.html# (dostęp: 21.03.2023)