W recepturze aptecznej, ichtiol znalazł zastosowanie dzięki właściwościom przeciwzapalnym, ściągającym, rozgrzewającym (poprzez pobudzanie mikrokrążenia), działa również przeciwłojotokowo oraz przeciwbakteryjnie.
Stosuje się go zewnętrznie, w postaci maści, roztworów albo do przemywania. Wspomaga terapię trądziku, atopowego zapalenia skóry, łojotokowego zapalenia skóry, łuszczycy lub czyraków.
Przygotowywanie roztworów z ichtiolem
Roztwory wodne
Ichtiol rozpuszcza się w wodzie w stosunku 1:10. Aby ułatwić rozpuszczanie, warto najpierw rozetrzeć ichtiol z niewielką objętością wody o temperaturze ok. 40°C. Użycie wody gorącej o temperaturze 70-75°C może doprowadzić do rozłożenia się ichtiolu i wytrącenia się kłaczkowatego osadu.
Mieszanina wody z ichtiolem to roztwór koloidalny, dlatego nie należy go sączyć.
Ponadto, podkreślić należy, że ichtiol daje niezgodność z wodą wapienną – dochodzi wówczas do rozkładu ichtiolu, wytrącania się amoniaku oraz osadu z soli wapniowej ichtiolu.
Roztwory etanolowe
Ichtiol trudno rozpuszcza się w etanolu 96%, wytrąca się wówczas nierozpuszczalna żywica ichtiolowa. Jeśli mamy do przygotowania roztwór ichtiolu z 96% stężonym alkoholem, należy rozważyć zamianę na etanol 70%.
Czytaj także: Roztwory w recepturze
Przygotowywanie maści z ichtiolem
Ichtiol daje niezgodność z pastą cynkową. Dochodzi wówczas do reakcji podwójnej wymiany i powstania sulfobitumianianu cynku, który nie wykazuje działania leczniczego.
Jeśli przygotowujemy maść z ichtiolem, należy zwrócić uwagę na obecność w składzie wody lub roztworów wodnych. Ichtiol może osłabić działanie emulgatorów poprzez swoje właściwości powierzchniowo-czynne. Aby uzyskać właściwą konsystencję maści i umożliwić rozproszenie leku, warto do składu maści dodać lanolinę, która zadziała jak emulgator.
Z wazeliną jego mieszanie jest utrudnione – ichtiol może się wydzielić a uzyskana maść nie będzie jednorodna – tu również problem rozwiąże dodatek lanoliny w ilości 1:1 stosowanego ichtiolu.
Jeśli zastosowanie lanoliny okaże się niemożliwe – można zastosować eucerynę lub maść miękką na bazie wazeliny żółtej.
Ze względu na swoją konsystencję, trudno jest dokładnie odważyć ichtiol oraz unikać strat surowca. Z tego powodu zaleca się, aby odważać go bezpośrednio do gotowego pojemnika na maść – np. do pojemnika – tuby do miksera recepturowego.
Zobacz także: Maść z pastą cynkową i ichtiolem
Czopki z ichtiolem
Przygotowując czopki z ichtiolem na podłożu z masła kakaowego, ważne jest aby – podobnie jak w przypadku maści – zastosować lanolinę w ilości 1:1 ichtiolu. W przeciwnym razie, ichtiol zbije się w grudki i jego rozproszenie w czopku nie będzie jednorodne.
Inne niezgodności ichtammolu
Oprócz wymienionych powyżej, ichtiol daje również niezgodność z rezorcyną – niezgodność pH.
W przypadku azotanu srebra, riwanolu oraz wymienionej już wcześniej wody wapiennej – dochodzi do wydzielania amoniaku.
Ichtiol w połączeniu z atropiną, taniną, bromkami, płynem Burowa czy kwasem salicylowym – daje galaretowaty osad.
Źródła:
1. pod red. R. Jachowicz: Receptura apteczna, PZWL, 2021
2. W. Chmielak: Ściąga z receptury, Edycja IV, Szczecin 2014
