Czynniki wpływające na trwałość leku recepturowego
Wpływ na okres przydatności środka leczniczego mają liczne czynniki występujące na poszczególnych etapach sporządzania i stosowania produktu:
- Przed wytworzeniem:
- przechowywanie surowców,
- czystość surowców.
- Przygotowywanie leku:
- sekwencja dodawania składników,
- sposób mieszania,
- temperatura procesu technologicznego,
- zastosowane opakowania.
- Okres od wytworzenia do użycia:
- warunki przechowywania w aptece,
- warunki w czasie transportu.
- Użytkowanie preparatu:
- sposób aplikacji przez pacjenta,
- warunki przechowywania w domu,
- częstotliwość otwierania opakowania.
Czytaj również: Warunki przechowywania wybranych surowców recepturowych
Porównanie trwałości leku przemysłowego i recepturowego
Leki robione w aptece są bardziej wrażliwe na warunki otoczenia od leków przemysłowych. Wynika to z faktu, że przeważnie nie zawierają konserwantów oraz ulepszaczy, które sprawiają, że leki mają dłuższy okres przydatności do użycia. Na szeroko rozumianą trwałość środka leczniczego składają się między innymi trwałość chemiczna, trwałość fizyczna, trwałość mikrobiologiczna, trwałość toksykologiczna, trwałość farmakologiczna, trwałość biofarmaceutyczna itd. Każda z tych składowych ma udział w całościowej – praktycznej trwałości postaci leku.
Choć istnieją tabele zestawiające okres przydatności poszczególnych postaci leków, to warto zadać pytanie, czy mają zastosowanie w codziennej praktyce. Dajmy na to roztwór wodny kwasu borowego i tetracykliny. Ten pierwszy może być trwały nawet przez kilka miesięcy, ten drugi straci swoją aktywność w ciągu kilku godzin. Dane literaturowe podają, że trwałość roztworów wodnych to 7 dni. Przykład pokazuje, że trwałość każdego leku indywidualnie musi na podstawie swojej wiedzy określić farmaceuta sporządzający dany specyfik.
System Gako Unguator®
Jednym z kluczowych czynników decydujących o trwałości leku magistralnego jest jego opakowanie oraz prawidłowa aplikacja przez pacjenta. Prawdziwą rewolucją w recepturze aptecznej było wprowadzenie miksera aptecznego Gako Unguator®, który umożliwia mieszanie składników bezpośrednio w opakowaniu, w którym chory otrzyma gotowy preparat. Urządzenie w znaczący sposób ułatwia wykonanie leku o właściwej czystości mikrobiologicznej oraz zachowanie jej w trakcie używania preparatu. Ruchome dno opakowania oraz końcówka dozująca umożliwiają wyciskanie maści bez konieczności otwierania pojemnika, co minimalizuje ryzyko wielokrotnego nadkażenia, które ma miejsce w przypadku używania tradycyjnych pudełek aptecznych.
Według Neues Rezeptur Formularium zastosowanie systemu Unguator może wydłużyć orientacyjny okres trwałości maści i żeli lipofilowych z 6 miesięcy w przypadku użycia standardowych pojemników aptecznych do 36 miesięcy w przypadku zastosowania pojemników Unguator. W przypadku konserwowanych kremów hydrofilowych, konserwowanych hydrożeli, kremów lipofilowych zastosowanie miksera aptecznego wydłuża trwałość leku do 6 miesięcy w porównaniu do tradycyjnych opakowań, dla których trwałość tych leków określa się na 4 tygodnie.
Szeroki wybór opakowań
Tuby Gako dostępne są w wielu rozmiarach, co ułatwia właściwe dobranie opakowania do sporządzanego leku. System dostosowany jest do obowiązujących od 2014 roku przepisów umożliwiających przepisanie nawet do 1000 gramów maści, żeli, kremów, mazideł, past na jednej recepcie. Obecności w ofercie tub o pojemności 200, 300, 500 oraz 1000 gramów umożliwia szybkie wykonanie każdej ilości przepisanego leku. Dodatkowo tuby o dużej pojemności posiadają wygodny mechanizm dozujący. Pacjent wyciska maść poprzez przekręcanie pokrętła znajdującego się u podstawy pojemnika. Sama czynność nie wymaga nakładu dużej ilości siły, co umożliwia stosowanie sytemu osobom starszym oraz o ograniczonej sprawności ruchowej. Również pojemniki o gramaturze 200 gramów posiadają rozwiązanie umożliwiające pełne opróżnienie pojemnika poprzez załączony dozownik, który należy wcisnąć w tłok tuby.
Najważniejsze zalety systemu opakowań Gako
- Specjalne wnęki w konstrukcji zapewniają szczelność opakowania bez użycia dodatkowych elementów, jak uszczelki, które mogłyby zachodzić w reakcję z substancją.
- Ponowne zastosowanie wnęk w wieku tuby powoduje zatrzymanie substancji wewnątrz pojemnika w trakcie procesu mieszania.
- Innowacyjna konstrukcja zwojów na gwincie pozwala na szybki demontaż tuby z urządzenia. Wystarczy jeden prosty ruch nadgarstkiem i cały proces jest zakończony.
- Specjalne znaczniki na tubie wyznaczają poziom po zamontowaniu tuby do Gako Unguator®. Są rozmieszczone co 120°, czyli dokładnie tyle, ile trzeba obrócić tubę przy wkładaniu i wyjmowaniu z urządzenia.
- Dno ma specjalnie dopasowany otwór do aplikatora, który służy jako przedłużenie kciuka przy wyciskaniu substancji z dużych tub.
Nowość w portfolio
Nowością w portfolio produktów systemu opakowań Gako Unguator® jest niezwykle wygodny jałowy zestaw składający się z:
- pojemnika o pojemności 20 mililitrów,
- jednorazowego mieszadła,
- końcówki dozującej,
- zatyczki zabezpieczającej.
Jest to praktyczne rozwiązanie ułatwiające wytwarzanie i przechowywanie jałowych preparatów do stosowania na skórę, takich jak np. maści z antybiotykami, czy maści na rozległe rany i oparzenia. Załączony dozownik umożliwia również zastosowanie opakowania do preparatów przeznaczonych no nosa i ucha. Nie tylko pozwala na precyzyjną aplikację leku do jam ciała, ale reguluje jego przepływ przez otwór dozujący, co ułatwia naniesienie właściwej ilości preparatu.
Podczas sporządzania maści i kremów, gdzie wymagana jest podwyższona czystość mikrobiologiczna, należy koniecznie zastosować mieszadło jednorazowe. Po sporządzeniu leku pod lożą z laminarnym nawiewem powietrza trzpień wyjmujemy bez otwierania pojemnika pozostawiając mieszadło jednorazowe wewnątrz opakowania. Minimalizuje to ryzyko nadkażenia preparatu.
Kod EAN zestawu: 4251208800879
Kod BLOZ: 9098939
Produkt zamówić można przez hurtownie farmaceutyczne oraz na stronie galfarm.pl.
Najważniejszym jednak elementem decydującym o zachowaniu właściwego okresu przydatności leku magistralnego jest poinformowanie pacjenta, jak prawidłowo obchodzić się z preparatem. W celu uniknięcia wielokrotnego nadkażenia leku chory lub opiekun nie powinien odkręcać tuby, a lek dozować poprzez wciskanie tłoka. Każdorazowo osoba odbierająca preparat powinna być poinformowana o warunkach przechowywania leku magistralnego oraz konieczności zastosowania odpowiednich końcówek dozujących oraz aplikatorów w zależności od konsystencji i przeznaczenia danego preparatu.
Końcówki dozujące – ważny element, często pomijany przy sporządzaniu leku
Integralną częścią opakowania dla półstałego leku recepturowego, takiego jak maść, żel, krem, mazidło, pasta jest końcówka dozująca, która umożliwia precyzyjne nałożenie leku w odpowiedniej ilości. W zależności od konsystencji maści do wyboru mamy końcówki dozujące o średnicy 1 mm, 2 mm, 4 mm. Końcówki znajdują zastosowanie w przypadku maści i kremów o rzadkiej konsystencji, jak np. Lekobaza z dużą ilością wemulgowanej wody. Ceny końcówek warto regularnie sprawdzać u dystrybutora ze względu na atrakcyjne promocje i rabaty.
Piśmiennictwo:
- Marszałł L., Receptura apteczna półstałych postaci leków do stosowania na skórę w teorii i praktyce. Farmapress, Warszawa 2015.