Apteka i jej funkcje

Apteka to z definicji jednostka stanowiąca składową szeroko pojętego systemu ochrony zdrowia. Zgodnie z prawem i wszelakimi wytycznymi powinna zapewniać stały dostęp do produktów leczniczych dla lokalnej społeczności w ilości wypełniającej jej zapotrzebowanie. Dotyczy to także leków wykonywanych w recepturze aptecznej, na podstawie wystawionych recept lekarskich. Dlatego też rozsądne i przemyślane zatowarowanie apteki w odpowiednie surowce (i w odpowiednich ilościach) stanowi niezwykle ważną i odpowiedzialną funkcję. Zapewne po części z tego właśnie powodu Farmakopea Polska XI wprowadziła za sprawą monografii „Leki sporządzane w aptece” funkcję „Osoby Odpowiedzialnej”.

Osoba odpowiedzialna w aptecznej recepturze

„Osobą Odpowiedzialną” według zapisów Farmakopei Polskiej XI może być wyznaczony do tej funkcji magister farmacji. Jego zadaniem jest nadzorowanie pracy aptecznej receptury tak, aby spełniała wysokie wymagania jakościowe, określone zarówno w Farmakopoei, jak i w Prawie farmaceutycznym.

Osoba taka ma za zadanie opracować konkretne procedury i instrukcje, których celem jest ujednolicenie procesów wykonywania leków magistralnych. Procedury dotyczyć mogą chociażby: sposobu przygotowywania sprzętu i pomieszczeń, rodzaju czynności wykonywanych przy danych postaciach leków magistralnych, warunków przechowywania sporządzonych leków recepturowych. Instrukcje z kolei doprecyzowują techniki wykonywania konkretnych leków o konkretnym składzie, zakres potrzebnych prac z nimi związanych, czy też sposób posługiwania się dodatkowymi urządzeniami, jak chociażby unguator.

„Osoba Odpowiedzialna” odpowiada zatem za zapewnienie wysokiej jakości w obrębie pracy aptecznej receptury. W związku z tym do jej funkcji może także należeć dbałość o właściwe zatowarowanie w surowce niezbędne do wykonywania leków magistralnych. Oddelegowanie do tego celu jednej, konkretnej osoby pozwala na lepsze zoptymalizowanie zasobów surowcowych i ciągłą ich kontrolę. „Osoba Odpowiedzialna” wszak, zgodnie z tym, co zapisano w Farmakopei, stanowi o jakości pracy receptury w danej aptece.

Czytaj również: Mieszadła jednorazowe – pamiętasz, kiedy należy ich użyć?

Co należy rozumieć pod pojęciem „właściwy zapas surowców”?

Właściwy zapas surowców recepturowych to z jednej strony taka ich ilość, która pozwala na możliwie szybkie sporządzanie leków magistralnych, a z drugiej nie zwiększa ryzyka przeterminowania się pojedynczych opakowań lub zbyt długiego ich zalegania na magazynie. Wypośrodkowanie tej ilości to wbrew pozorom sprawa możliwa do wykonania. Wymaga jednak sporego doświadczenia i zaangażowania, a przede wszystkim – ciągłego monitorowania lokalnych preferencji wśród lekarzy. Wszak to od nich pochodzi zdecydowana większość recept na leki recepturowe.

Bieżące monitorowanie i analiza recept na leki magistralne powinna obejmować rodzaj i ilość przepisywanych na nich surowców recepturowych. Bardzo często praktykujący lekarze posiadają kilka ulubionych zestawów recept, które co jakiś czas powtarzają się, potęgując jednocześnie zapotrzebowanie na dany surowiec. Warto wówczas posiadać na magazynie apteki niewielki jego zapas, aby możliwie jak najwięcej skrócić pacjentowi czas oczekiwania na wykonanie danego preparatu. Logiczna wydaje się także kwestia posiadania na stanie w ilościach minimalnych surowców, których częstość pojawiania się na receptach jest dość niska. Co jednak zrobić, aby takowe opakowania nie uległy przeterminowaniu?

Gramatura w recepturze ma znaczenie

Postęp technologiczny i elastyczne podejście do kwestii pojemności opakowań wśród producentów surowców farmaceutycznych pozwoliły na stworzenie szerokiej gamy opakowań o różnej gramaturze. W związku z tym zamawiając opakowania wybranych surowców, mamy do dyspozycji wiele możliwości wyboru pasującej nam pojemności. Pozwala to na efektywne zarządzanie zapasami surowców w obrębie aptecznej receptury i minimalizowanie ryzyka przeterminowania któregoś z nich. Dość często przecież ilość surowca przepisana na konkretnej recepcie jest niewielka, choć wystarczająca do osiągnięcia pożądanego efektu leczniczego. Idealnym i rozsądnym zachowaniem jest wówczas zamówienie niezbędnej nam do danej recepty ilości wybranego surowca.

Przykładem tego typu działań jest chociażby firma farmaceutyczna Galfarm, specjalizująca się w sprzedaży surowców do receptury. W jej ofercie znajdziemy szeroką gamę półproduktów recepturowych, dostosowaną do aktualnych potrzeb danej apteki. Mnogość opakowań o różnorodnej pojemności pozwala efektywnie zarządzać zasobami surowców w obrębie receptury.

Osobny artykuł: Małe, czy duże opakowania surowców na recepturze?

Termin ważności wyznacznikiem zatowarowania

Każdy, kto pracuje w aptece doskonale wie, jak problematyczne są zbyt krótkie terminy ważności produktów leczniczych. Determinują one czas, w jakim dany preparat może zostać zakupiony i spożytkowany przez pacjenta. Zasadom tym podlegają także surowce farmaceutyczne.

„Osoba Odpowiedzialna”, znając daty ważności konkretnych surowców farmaceutycznych, może elastycznie (lecz umiejętnie) manewrować zapasami w obrębie aptecznej receptury. Produkty z krótkimi terminami ważności zamawia wówczas w ilościach minimalnych, zapewniających z jednej strony dostępność danego surowca, a z drugiej strony zmniejszających do minimum ryzyko przeterminowania danego opakowania. Przeciwnie – dla produktów o długim terminie ważności, mających wysokie prawdopodobieństwo znalezienia się na recepcie lekarskiej „Osoba Odpowiedzialna” może określić większy zapas – zwiększając tym samym szanse pacjenta na względnie szybką realizację recepty lekarskiej.

Zobacz też: Jak prawidłowo przechowywać surowce recepturowe?

Porządek w recepturze gwarancją sukcesu

Niech pierwszy rzuci kamień ten, kto choć raz nie musiał poświęcić dłuższej chwili na poszukiwanie danego produktu leczniczego wśród aptecznych półek. Sytuacja ta, choć zwykle ma miejsce w obrębie izby ekspedycyjnej czy też magazynu aptecznego, może wystąpić także w przestrzeni aptecznej receptury. Brak uporządkowania surowców w odpowiedniej kolejności czy też nieodstawianie ich na swoje miejsce może być przyczyną niepotrzebnego zamówienia kolejnego opakowania danej pozycji.

Z drugiej zaś strony pozostawianie pustych opakowań może skutkować brakiem zamówienia potrzebnego produktu. Dochodzi wówczas do spadku zapasów, co w efekcie prowadzić może do niepotrzebnych problemów podczas wykonywania kolejnych leków magistralnych. Dlatego dbałość o porządek i skrupulatność wśród osób zaangażowanych w pracę receptury aptecznej to kolejny ze sposobów na zapewnienie właściwego zatowarowania w niezbędne surowce.

Sprawdzony i nowoczesny dostawca to klucz do sukcesu

Jeszcze kilkanaście lat temu nikt nie wyobrażał sobie, że ofertę produktową surowców farmaceutycznych będzie można przeglądać na czytelnej i wygodnej witrynie internetowej producentów farmaceutycznych. Możliwość taką daje obecnie m.in. firma Galfarm.

Witryna www.galfarm.pl to nowoczesna strona internetowa, dająca możliwość przeglądania szerokiej bazy surowców farmaceutycznych tego znanego, polskiego producenta. Dzięki niej możemy w łatwy i przejrzysty sposób dowiedzieć się, jakimi pojemnościami opakowań danego surowca dysponuje producent. To z kolei pozwala nam złożyć zamówienie na określoną i niezbędną dla nas ilość, przy jednoczesnym efektywnym zarządzaniu zapasami surowców w aptecznej recepturze.

Kolejną zaletą witryny galfarm.pl jest możliwość sprawdzenia kodu EAN przypisanego do danego opakowania konkretnego surowca. Znając konkretny kod EAN jesteśmy w stanie podać go osobie z telemarketingu firmy Galfarm podczas składania zamówienia telefonicznego. Przyśpiesza to znacząco proces zamawiania i minimalizuje ryzyko błędu przy wypisywaniu przez osobę odbierającą od nas zamówienie danego preparatu.

Dzięki dostępnej z każdego miejsca witrynie galfarm.pl możemy w łatwy i szybki sposób:

• sprawdzić, jakie surowce oferuje nam producent,
• sprawdzić, jakimi opakowaniami potrzebnego nam surowca dysponuje producent,
• zamówić niezbędne opakowania w określonej gramaturze na potrzeby naszej recepty.

To wszystko także przyczynia się do zapewnienia właściwego zapasu surowców w aptecznej recepturze.

Literatura:

1. System jakości w recepturze aptecznej, Stefan Piechocki, Farmacja Wielkopolska, nr 1(6), styczeń-marzec 2019.
2. Protokół (raport) sporządzania leku recepturowego w oparciu o Farmakopeę Polską XI, Edyta Banaczkowska-Duda, 16/04/2021, aptekarzpolski.pl.
3. Farmakopea Polska XI.
4. Ustawa – Prawo Farmaceutyczne.