Według Farmakopei Polskiej jodyna (łac. Iodi Solutio Spirituosa, Tinctura Joidi) zawiera w swoim składzie 3% jodu (w zależności od receptury wartość ta może się wahać w granicach 2–10%) oraz 1% jodku potasowego.
Osobny artykuł: Syrop prosty, Sirupus simplex – skład, wykonanie, zastosowanie
Skład spirytusowego roztworu jodu (FP X)
Rp.
Kalii iodidum 1,0
Iodum 3,0
Aqua purificata 6,0
Ethanolum 96% 90,0
Rola jodku potasu w jodynie
Jod, reagując z wodą obecną w roztworze, daje jodowodór i kwas podjodowy. Ten natomiast powoduje utlenienie etanolu do aldehydu i kwasu octowego, destabilizując roztwór oraz powodując działanie drażniące (spowodowane szczególnie obecnością jodowodoru).
W celu uniknięcia niepożądanych reakcji i zwiększenia trwałości preparatu, dodaje się rozpuszczalną formę jodu (jodek potasu bądź jodek sodu). Powstały anion jodkowy reaguje z jodem cząsteczkowym, dając trwały anion trójjodkowy, zapobiegając tym samym tworzeniu się jodowodoru.
Czytaj również: Jodek potasu – brać czy nie brać? Oto jest pytanie!
Jodyna – wykonanie preparatu
W celu przygotowania jodyny należy 1 część jodku potasu rozpuścić się w 6 częściach wody. W następnej kolejności do otrzymanego roztworu dodaje się 3 części jodu. Kolejnym krokiem jest uzupełnienie roztworu etanolem 96% do 100 części.
Czytaj również: Spirytus salicylowy – skład, wykonanie, zastosowanie
Jodyna – zastosowanie
Jod jest powszechnie znanym środkiem dezynfekcyjnym – działa bakterio-, wiruso-, grzybo-, pierwotniako- i przetrwalnikobójczo. Spirytusowy roztwór jodu stosuje się w celu odkażenia skóry – przecierać wacikiem z nasączonym preparatem. Należy pamiętać, że nie należy stosować go bezpośrednio na ranę, a tylko na skórę nieuszkodzoną (otoczenie rany, obtarcia skóry, pola operacyjne).
Zastosowanie jodyny na uszkodzone powłoki skórne spowoduje silne podrażnienie tkanki, objawiające się miejscowym bólem oraz pieczeniem. Przy dużej powierzchni rany może spowodować nawet zatrucie na skutek wchłonięcia znacznej ilości jodu. Bezpośrednio na rany można stosować jodynę w postaci rozcieńczonej jako 0,5–1% roztwór wodno-alkoholowy lub wodny roztwór jodu w jodku potasu (płyn Lugola; łac. Solutio Iodi Lugoli, Solutio iodi aquosa Lugoli).
Jodyna znajduje również zastosowanie w płukankach gardłowych przy stanach zapalnych i powiększonych migdałkach (10 kropli roztworu na szklankę wody o poj. 250 ml).
Literatura:
- Krówczyński L., Ćwiczenia z receptury, 2000, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
- Kostowski W., Herman Z.: Farmakologia. Podstawy farmakoterapii. PZWL, 4. Warszawa, 2004.
- Mutschler E.: Farmakologia i toksykologia. MedPharm, Wrocław, 2010.
- http://www.aptekarzpolski.pl/wiedza/04-2015-jodoterapia/.
