Krople do oczu z atropiną (0,01%) w leczeniu krótkowzroczności?

Krótkowzroczność to najczęściej występujące zaburzenie widzenia, które dotyka nawet 35% społeczeństwa, a liczba chorujących wciąż rośnie. Szacuje się, że za 30 lat, na krótkowzroczność cierpieć będzie 5 miliardów ludzi. Jedną z nowszych metod walki z tym schorzeniem jest długotrwałe podawanie kropli do oczu z atropiną w niskim stężeniu (0,01%). W tym artykule znajdziesz informacje, jak prawidłowo wykonać krople do oczu z atropiną oraz czy ich stosowanie jest uzasadnione i potwierdzone badaniami klinicznymi. [film autoplay=1 mute=1]https://studio.youtube.com/video/ICZ8lSHI7c8/edit[/film]
Krople do oczu z atropiną (0,01%) (fot. Shutterstock).

Atropina – krótka powtórka

Atropina to alkaloid tropanowy naturalnego pochodzenia. Znajdziemy go m.in. w pokrzyku wilczej jagodzie (Atropa belladonna) i innych roślinach z rodziny psiankowatych.

Atropina jest antagonistą pozazwojowych receptorów cholinergicznych M1 i M2, przez co działa na wiele narządów w organizmie człowieka – w tym na oskrzela, serce, mięśnie gładkie przewodu pokarmowego i dróg moczowych oraz oczy.

Krople do oczu z atropiną w terapii krótkowzroczności u dzieci

Zastosowanie 1% atropiny w kroplach do oczu, oprócz uzyskania efektu rozszerzenia źrenic, powoduje również spowolnienie wydłużania się gałki ocznej i rozwoju krótkowzroczności. Takie stężenie jednak wywołuje pojawienie się działań niepożądanych, takich jak światłowstręt czy zaburzenia akomodacji oka. Ponadto, występuje efekt z odbicia po zakończeniu terapii. Po 12 miesiącach od zakończenia terapii progresja krótkowzroczności u dzieci leczonych dawką 1% i 0,5% była największa, a sama terapia była nieprzyjemna ze względu na efekty uboczne.
Okazuje się jednak, że zastosowanie niskiego stężenia (0,01%) eliminuje pojawienie się działań niepożądanych, a samo zahamowanie postępu krótkowzroczności jest bardziej skuteczne niż w przypadku wyższych stężeń. Szczególnie było to widoczne u dzieci w wieku szkolnym z małą wadą wzroku. Niestety, atropina w takim stężeniu nie spowalnia procesu wydłużenia oka, co może zwiększać ryzyko wystąpienia patologii związanych z krótkowzrocznością w dorosłym życiu.

Osobny artykuł: Leki pediatryczne w recepturze aptecznej

Najnowsze dane sugerują, że zastosowanie wyższych stężeń (0,025% i 0,05%) może znacząco spowolnić postęp krótkowzroczności i zmniejszyć wydłużanie oka. Stężenie 0,05% wydaje się optymalne, biorąc pod uwagę skuteczność i bezpieczeństwo terapii.
Mimo najnowszych badań, zgodnie z raportem WHO, to atropina w stężeniu 0,01% jest najczęstszym wyborem w leczeniu krótkowzroczności, szczególnie w krajach azjatyckich. W Singapurze krople z 0,01% atropiną zarejestrowane są jako lek.

Krople do oczu z atropiną w stężeniu 0,01% – wykonanie

W Polsce atropina zarejestrowana jest jako surowiec do receptury. Mamy również leki gotowe: krople oczne o stężeniu 1% oraz roztwór do wstrzykiwań (0,1% i 0,05%). Zatem aby otrzymać krople oczne z atropiną o stężeniu 0,01%, niezbędne sporządzenie leku recepturowego.

Przykładowa recepta może wyglądać tak:

Rp.

0,01% Atropini sulfatis 10,0

M.f. gtt. ophthalmicae

D.S. 1 x dziennie do każdego oka po jednej kropli

Trwałość mikrobiologiczna kropli ocznych bez konserwantów wg FP IX wynosi zaledwie 24 h po pierwszym otwarciu. Jeśli zastosowano by konserwant (który w praktyce aptecznej jest trudny do zdobycia, ze względu na niską dostępność w hurtowniach farmaceutycznych i wysoką cenę produktu), trwałość wyniosłaby 7 dni, jednak długotrwałe podawanie konserwowanych kropli ocznych jest dyskusyjne. Z tego powodu, aby wydłużyć trwałość sporządzonych kropli ocznych, zaleca się, aby wykonywać je w jednorazowych pojemnikach – minimsach.

Wykorzystanie substancji pro receptura czy preparatów gotowych?

Z uwagi na bardzo małą ilość atropiny (1 mg), niemożliwe jest wykonanie tej recepty za pomocą substancji do receptury, ponieważ za pomocą wag aptecznych nie jesteśmy w stanie odważyć tak małej ilości. Z kolei 1% krople oczne należałoby rozcieńczyć 100-krotnie, aby otrzymać pożądane stężenie. Należy jednak wziąć pod uwagę, że w kroplach ocznych (Atropinum sulfuricum WZF 1%) znajduje się potencjalnie drażniący konserwant – chlorek benzalkoniowy oraz metyloceluloza, które może być pożywką dla bakterii. Z tego powodu, najbezpieczniejszym rozwiązaniem wydaje się wykonanie tej recepty z ampułki do wstrzykiwań. Jedna ampułka Atropinum sulfuricum WZF 1% 1 mg/1 ml zawiera właściwą ilość substancji czynnej. Niestety, w tym przypadku zmuszeni jesteśmy wycenić lek z odpłatnością 100%, ponieważ atropina do wstrzykiwań nie znajduje się na wykazie leków, które mogą być traktowane jako surowce farmaceutyczne przy sporządzaniu leków recepturowych.

Sprawdź również: Krople oczne z acetylocysteiną

Literatura:

1. World Health Organization. The Impact of myopia and high myopia. Report of the joint World Health Organization-Brien Holden Vision Institute Global Scientific Meeting on Myopia

2. Update and guidance on management of myopia. European Society of Ophthalmology in cooperation with International Myopia Institute; Eur J Ophthalmol. 2021 May

3. Zastosowanie 0,01% kropli do oczu z atropiną w leczeniu krótkowzroczności u dzieci i młodzieży, https://www.farmakoekonomika.com.pl/leczenie-krotkowzrocznosci-u-dzieci-i-mlodziezy/

4. Recenzja rozprawy doktorskiej Marii Szwajkowskiej pt: Ocena leczenia krótkowzroczności u dzieci z użyciem 0,01% atropiny (umb.edu.pl)

5. http://recepturaapteczna.cba.pl/wp-content/uploads/2018/10/06-SZ-Recepturowe-krople-do-oczu.pdf

 

logo