Płynne leki recepturowe

Do kategorii płynnych leków recepturowych zaliczyć można: roztwory, krople, mieszanki, zawiesiny, a także emulsje. Grupa ta gromadzi preparaty przeznaczone do podawania dojelitowego i pozajelitowego. Powstają one wskutek rozpuszczenia lub zawieszenia jednej lub kilku substancji czynnych. Płynne leki recepturowe mogą zawierać środki konserwujące, przeciwutleniające, stabilizujące czy poprawiające zapach i smak – pod warunkiem, że zastosowana ich ilość nie wpływa na właściwe działanie farmakologiczne preparatu.

Najczęściej takie postacie leków podawane są osobom starszym lub dzieciom. Wiele leków gotowych posiada dawki dostosowane wyłącznie do terapii osób dorosłych, wobec tego podawanie ich pacjentom pediatrycznym wymaga odpowiedniego przygotowania. Receptura apteczna pozwala dopasować dawkę leku gotowego do wymagań pacjenta pediatrycznego.

Czytaj również: Leki pediatryczne w recepturze aptecznej

Płynne leki gotowe w recepturze

Roztwory z pewnością stanowią jedną z częściej przygotowywanych płynnych postaci leku. Powstają poprzez rozpuszczenie jednej lub kilku substancji w wybranym przez lekarza rozpuszczalniku. Godne uwagi są z pewnością przytoczone poniżej krople, które zawierają lek gotowy o nazwie Pectosol. Przygotowany zgodnie z tą recepturą lek może być wykorzystywany do inhalacji, a także nawilżenia błony śluzowej gardła.

Krople zawierające w składzie Pectosol

W przypadku przewlekłego zapalenia zatok stosuje się preparat recepturowy, który zawiera gotowe krople do oczu Tobrosopt, a także chlorowodorek efedryny. W związku z tym, że w kroplach występuje antybiotyk, to wspomniany lek musi zostać sporządzony w warunkach aseptycznych. Dodatkowo warto podkreślić, że głównym wskazaniem leku gotowego jest leczenie zewnętrznych zakażeń oka i jego przydatków, a w przedstawionym leku magistralnym wykorzystuje się jego działanie off-label. Inne leki gotowe, które mogą być dodawane do preparatów recepturowych to m.in. acetylocysteina, ranitydyna, midazolam, a także insulina.

Czytaj również: Krople do oczu z insuliną

Leki gotowe w zawiesinach

Najczęściej zawiesiny przygotowuje się na bazie syropu prostego, glicerolu, a także wodnych roztworów glukozy. Z pewnością wiele formulacji, które wymagają zastosowania leków gotowych, zawiera receptura pediatryczna. Kaptopril w zawiesinie podawany jest wcześniakom i dzieciom, u których zdiagnozowano zaburzenia czynności nerek, niewydolność serca, a także nadciśnienie tętnicze. Dodatkowo surowiec ten ulega rozkładowi w środowisku o neutralnym i zasadowym odczynie, dlatego sporządzany lek musi zawierać dodatek substancji zakwaszającej.

Inne preparaty gotowe, które stosowane są do produkcji pediatrycznych leków kardiologicznych to spironolakton, a także cyklonamina. Na szczególną uwagę zasługuje również aplikacja off-label melatoniny. Substancja może być wykorzystywana do produkcji leków magistralnych przeznaczonych do leczenia zamartwicy urodzeniowej, a także posocznicy noworodków. Z kolei tabletki z merkaptopuryną mogą zostać wykorzystane do sporządzenia zawiesiny o działaniu cytotoksycznym. Niewątpliwie warto pamiętać, że podczas wykonywania tego preparatu należy zachować standardy pracy właściwe dla sporządzania preparatów cytotoksycznych.

Osobny artykuł: Kiedy nie ma leku pro receptura – stałe leki gotowe

Literatura:

1. R. A. Polskiego, “Oral Liquid Dosage Form – sporządzanie recepturowych płynnych doustnych postaci leków w aptekach,” Aptekarz Polski, Aug. 01, 2019. https://www.aptekarzpolski.pl/farmacja-szpitalna/oral-liquid-dosage-form-sporzadzanie-recepturowych-plynnych-doustnych-postaci-lekow-w-aptekach/ (Dostęp z dnia 11.02.2023)
2. R. B. PTSF, “Sporządzanie leków recepturowych,” Polskie Towarzystwo Studentów Farmacji, Apr. 21, 2021. https://ptsf.pl/archiwum/sporzadzanie-lekow-recepturowych (Dostęp z dnia 11.02.2023)
3. A. Redliński, T. Czekaj, and M. Ciszewski, “Przypadki off label use i orphan drugs w recepturze aptecznej. Część 1. Płynne postaci leku,” p. 9, 2012.
4. A. Myszka, “O wykorzystaniu leków gotowych w płynnych i stałych preparatach recepturowych – Recepta.pl,” Dec. 12, 2022. https://magazyn-recepta.pl/o-wykorzystaniu-lekow-gotowych-w-plynnych-i-stalych-preparatach/ (Dostęp z dnia 11.02.2023)