Testosteron – krótka powtórka
Testosteron to główny hormon płciowy występujący u mężczyzn. W niewielkiej ilości jest obecny także w organizmie kobiety. Testosteron pobudza dojrzewanie plemników, rozwój pęcherzyków nasiennych, warunkuje męską budowę ciała, a także kształtuje psychikę i popęd płciowy. Dodatkowo warunkuje działanie anaboliczne. Zwiększa akumulację białek, masę mięśni szkieletowych i mięśnia sercowego, pobudza erytropoezę i powoduje rozrost krtani.
W organizmie hormon ten ulega szybkiej przemianie do formy nieaktywnej. Metabolity, związane z kwasem siarkowym lub glukuronowym, wydalane są głównie z moczem.
Czytaj także: https://receptura.pl/leki-recepturowe-w-ginekologii/
Testosteron w maściach i kremach recepturowych
W aptece wykonuje się maści i kremy recepturowe z testosteronem. Wskazaniem do stosowania testosteronu jest leczenie substytucyjne hipogonadyzmu u mężczyzn, kiedy to dochodzi do zaburzenia funkcji rozrodczych, seksualnych, a także nieprawidłowego rozwoju i dojrzewania narządów płciowych. U kobiet jest wykorzystywany w leczeniu raka sutka czy w wyjątkowych przypadkach hiperestrogenizmu, któremu towarzyszą zaburzenia miesiączkowania, wypadanie włosów, obniżenie libido, migrenowe bóle głowy, przyrost masy ciała.
Stosowanie testosteronu niesie za sobą ryzyko działań niepożądanych. Do tych występujących najczęściej należą obrzęki, łysienie typu męskiego, hiperkalcemia, priaprizm, nadmierne owłosienie, przedwczesne dojrzewanie, zaburzenia wzrostu, trądzik.
Przeciwwskazaniem do stosowania preparatów zawierających testosteron są rak i przerost gruczołu krokowego, choroby serca, zaburzenia czynności wątroby lub nerek, a także rak sutka u mężczyzn.
Preparat w postaci maści lub kremu powinno się aplikować na czystą, suchą, nieuszkodzoną skórę za pomocą aplikatora. Jeżeli lek przedostanie się na skórę dłoni, należy umyć ją wodą z mydłem. Po wyschnięciu miejsca smarowania powinno się okryć go ubraniem tak, aby zapobiec przeniesieniu na inną osobę.
Czytaj również: Wpływ opakowania na trwałość leków recepturowych do stosowania na skórę
Przykłady recept z testosteronem
| Rp. | |
| Testosteroni | 0,25 |
| Vitaminum E liquidum | 0,9 |
| Eucerini | 30,0 |
| M.f. ung. |
| Rp. | |
| Testosteroni prol. | 1,0 |
| Vaselini albi | ad 50,0 |
| M.f. ung. |
| Rp. | |
| Hydrocortisoni | 0,3 |
| Testosteroni | 0,2 |
| Nystatini | 500 000 j.m. |
| Vit. A | 4,60 |
| Vit. E | 0,93 |
| Diprogentum | 10,0 |
| Eucerini | 60,0 |
| Aq. pur. | ad 100,0 |
| M.f. ung. |
| Rp. | |
| Testosteroni prol. | 0,05 |
| Mentholi | 1,0 |
| Vit. A oleosum | 50 000 j.m. |
| Lini oleum virginale | 2,0 |
| Benzocaini | 6,0 |
| Lanolini | ad 50,0 |
| M.f. ung. |
| Rp. | |
| Testosteroni prol. | 2,0 |
| Hydrocortisoni | 2,0 |
| Crotamitoni | 40,0 |
| Vaselini albi | ad 100,0 |
| M.f. ung. |
Źródła:
- Jachowicz R., Receptura apteczna, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL
- Sznitowska M., Farmacja stosowana technologa postaci leku, Wydawnictwo Lekarskie PZWL
- Janiec W., Kompendium Farmakologii, 2021, Wydawnictwo Lekarskie PZWL
- https://www.rx.edu.pl/pytania/jak-wykonac-i-wycenic-masc-zawierajaca-testosteron/ (dostęp na dzień: 20.07.2022)
- https://www.doz.pl/leki/w1378-Testosteron (dostęp na dzień: 20.07.2022)
