Choroby stawów i rodzaje stosowanych leków

Reumatoidalne zapalenie stawów, dna moczanowa, spondyloartropatie, osteoartroza, a także zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa – wszystkie wspomniane choroby stawów powodują wiele niedogodności utrudniających pacjentom codzienne funkcjonowanie. Dolegliwości bólowe, obrzęk, poranna sztywność czy ograniczenie ruchomości to najczęstsze problemy, z jakimi borykają się osoby z chorobami stawów. Te z kolei mogą rozwijać się na rozmaitym podłożu, na przykład wskutek infekcji bakteryjnych, zaburzeń autoimmunologicznych, uwarunkowań genetycznych czy postępującego procesu starzenia się organizmu i związanych z nim zmian metabolicznych.

Leczenie zawsze powinno być ukierunkowane na wyeliminowanie przyczyny. Nie można jednak zapominać, że objawowa farmakoterapia odgrywa ważną rolę dla pacjenta. Złagodzenie występującego bólu i zmian zapalnych poprawia komfort jego życia, co pozwala utrzymać jego funkcjonalność na optymalnym poziomie. W leczeniu tego typu dolegliwości przeważnie stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne. Począwszy od preparatów dostępnych bez recepty (np. ketoprofen), a skończywszy na silniej działających środkach przepisywanych przez lekarza (np. nimesulid). NLPZ dostępne są w różnych formach m.in. kapsułek, tabletek, maści, kremów czy plastrów.

W przypadku osób z chorobami stawów, ból i inne niedogodności mogą być trudne do złagodzenia typowymi tabletkami przeciwbólowymi. Ponadto ich długotrwałe stosowanie może mieć negatywny wpływ na zdrowie. Oznacza to ryzyko występowania np. chorób wątroby, wrzodów żołądka czy powikłań sercowo-naczyniowych. Co więcej, u wielu osób NLPZ mogą wchodzić w interakcje z innymi produktami leczniczymi.

Z tego powodu lekarze niezwykle często decydują się wykorzystywać u pacjentów leki recepturowe. Tego typu produkty lecznicze pozwalają na użycie składników w dawkach optymalnych dla pacjenta. Niekoniecznie są one możliwe do uzyskania w gotowych produktach leczniczych. Ponadto lek recepturowy jest bardzo dobrą opcją dla osób z alergiami np. laktozę, która jest częstym komponentem leków dostępnych na sklepowych półkach.

Schorzenia reumatyczne a leki recepturowe – jakie surowce można wykorzystać?

Jeśli chodzi o choroby stawów, to lekarze mają do dyspozycji kilka wartościowych surowców recepturowych. Wśród najczęściej wykorzystywanych wymieniane są takie składniki jak:

• Mentol – ma właściwości przeciwbólowe, uwarunkowane działaniem chłodzącym i wybiórczą aktywacją receptorów κ-opioidowych. Działanie chłodzące powoduje skurcz naczyń krwionośnych i tym samym jest wartościowe m.in. dla ograniczenia obrzęków i zmian zapalnych.
• Kamfora – ten składnik wykazuje działanie aktywujące na receptory TRPV1, TRPV3 i TRPM8, a jednocześnie jest inhibitorem receptora TRPA1. Dzięki temu łagodzi odczuwanie dolegliwości bólowych. Działanie rozgrzewające potęguje właściwości analgetyczne.
• Olejek eukaliptusowy – jest źródłem α-triterpenolu, który należy do grona związków terpenoidowych. Właściwości triterpenów są ukierunkowane m.in. na ograniczeniu aktywności enzymów odpowiedzialnych za reakcję zapalną, czy też obniżeniu liczby komórek biorących udział w powstawaniu stanu zapalnego.
• Owoce pieprzowca – wykorzystuje się je do wytwarzania nalewki aplikowanej zewnętrze. Pieprzowiec jest źródłem kapsaicyny. To substancja wykazująca działanie rozgrzewające i rozszerzające naczynia krwonośne, co pozwala złagodzić dolegliwości bólowe. Ponadto Kapsaicyna wykazuje słabe działanie znieczulające.

Skoro o znieczuleniu mowa, to nie można zapominać o Anaesthetica localia, czyli syntetycznych środkach miejscowo znieczulających np. lidokainie czy prokainie. Działanie leków recepturowych z tymi komponentami jest ograniczone do obszaru aplikacji. Wynika to z ograniczenia regionalnego przewodzenia impulsów dośrodkowych.

Osobny artykuł: Nalewki stosowane zewnętrznie

Sildenafil – nietypowy lek na schorzenia reumatyczne

Objaw Raynauda jest idiopatycznym problemem naczynioruchowym, które objawia się reakcją bladnięcia i zasinienia palców bez wyraźnych problemów w obrębie obwodowych naczyń krwionośnych. Dolegliwości tej mogą towarzyszyć owrzodzenia, a choroba niezwykle często występuje w przebiegu choroby zwanej twardziną układową. Sposobem łagodzenia dolegliwości jest podawanie środków powodujących miejscowe rozszerzenie naczyń – w tym celu rekomenduje się zastosowanie kremu z 5% stężeniem sildenafilu, który jak wiadomo jest lekiem wykorzystywanym do przeciwdziałania problemom z potencją. Taka forma leczenia wspomagającego okazuje się nie tylko skuteczna w kontekście poprawy przekrwienia, ale i bezpieczna dla samego pacjenta.

Czytaj również: Leki recepturowe z Sildenafilem – zastosowanie w recepturze oraz przeliczanie dawek surowca

Bibliografia:

1. Maciejewska M., et al. „Raynaud’s phenomenon with focus on systemic sclerosis.” Journal of Clinical Medicine 2022, 11(9): 2490.
2. Makuła M., Szkutnik-Fiedler D. „Środki znieczulające miejscowo.” Farmacja Współczesna 2018, 11: 83-88.
3. Ghori SS., et al. „Evaluation of analgesic and anti-inflammatory activities of formulation containing camphor, menthol and thymol.” International Journal of Pharmacy and Pharmaceutical Sciences 2016, 8(1): 271-274.
4. Laslett LL., Jones G. „Capsaicin for osteoarthritis pain.” Capsaicin as a Therapeutic Molecule 2014: 277-291.
5. Topp R., Brosky JA., Pieschel D. „The effect of either topical menthol or a placebo on functioning and knee pain among patients with knee OA.” Journal of Geriatric Physical Therapy 2013, 36(2): 92-99.
6. Kujawa-Warchala K., Nazaruk J. „Aktywność farmakologiczna pentacyklicznych związków triterpenowych.” Postępy Fitoterapii 2012, 1: 35-47.
7. Wisłowska M. „Przewlekłe stosowanie NLPZ – zagrożenai, potencjalne powikłania.” Medycyna Rodzinna 2004, 1: 22-26.