Leki recepturowe na przebarwienia

Przebarwienia skórne to częsty defekt kosmetyczny, z którym zgłaszają się pacjenci. Przyczyn przebarwień może być wiele, podobnie jak sposobów na ich łagodzenie. Sprawdź, jakie surowce mogą być przydatne w walce z tym problemem.
Leki recepturowe na przebarwienia (fot. Shutterstock)

Przebarwienia – jak powstają?

Przebarwienia powstają kiedy skóra produkuje zwiększone ilości melaniny. Gromadzą się one w sposób nierównomierny w skórze i dają efekt ciemniejszych plam. Najczęściej występują na twarzy – czole, policzkach i nosie, a także na ramionach i dekolcie.

Do przyczyn powstawania przebarwień możemy zaliczyć:

  • zaburzenia hormonalne – przebarwienia mogą pojawić się w trakcie kuracji hormonalnej lub w okresie, kiedy dochodzi do zmian hormonalnych, na przykład podczas ciąży lub menopauzy. Wówczas po ekspozycji na promieniowanie UV mogą pojawić się ciemniejsze plamy na skórze – melasma (ostuda). Typowo zlokalizowane są one na twarzy i odsłoniętych miejscach, które mają bezpośredni kontakt z promieniowaniem słonecznym
  • reakcję pozapalną – w wyniku stanu zapalnego lub uszkodzenia skóry, możemy zaobserwować przebarwienia po narażeniu na promieniowanie słoneczne. Powstawaniu przebarwień sprzyja alergia, trądzik, atopowe zapalenie skóry, a także podrażnienie po zabiegach kosmetycznych
  • nadmierną ekspozycję na promieniowanie słoneczne
  • predyspozycje genetyczne – tendencja do występowania przebarwień po ekspozycji na słońce jest dziedziczna (podobnie jak piegi)
  • wiek – razem z upływem lat może dochodzić do tzw. przebarwień starczych (soczewicowatych). Związane są one ze starzeniem się skóry oraz powtarzającą się, nadmierną ekspozycją na słońce

Substancje fotouczulające

Oprócz przebarwień, które mogą być spowodowane powyższymi czynnikami, warto też wspomnieć o substancjach fotouczulających.  Niektóre leki, zioła, a także suplementy i składniki kosmetyków mogą zwiększać wrażliwość skóry na działanie promieni słonecznych. W wyniku stosowania składników fotouczulających, po kontakcie z promieniowaniem UV, może dojść do fotodermatozy.

Do surowców fotouczulających zaliczamy:

  • składniki leków i maści przeciwbólowych – ibuprofen, ketoprofen, naproksen i diklofenak
  • antybiotyki – m.in. doksycyklina, tetracyklina, azytromycyna i ciprofloksacyna
  • leki przeciwgrzybicze – ketokonazol, itrakonazol
  • leki hormonalne
  • olejki eteryczne – głównie olej z bergamotki i olejki cytrusowe
  • retinoidy
  • hydroksykwasy – np. AHA i BHA
  • zioła fotouczulające – takie jak: dziurawiec, rumianek pospolity, arnika górska, krwawnik pospolity, skrzyp, bratek, lubczyk i wiele innych

Surowce pomocne w walce z przebarwieniami

Aby rozjaśnić przebarwienia, niezbędna jest właściwa pielęgnacja i systematyczność. Pierwszym etapem powinno być stosowanie skutecznej ochrony przed promieniowaniem UV, a dopiero potem wprowadzenie kosmetyków (leków) rozjaśniających przebarwienia.

Do surowców, które mogą rozjaśniać przebarwienia, zaliczamy:

  • kwas winowy (Acidum tartaricum) – dodatkowo oczyszcza skórę i zwęża jej pory
  • witamina C, kwas askorbinowy (Acidum ascorbicum) – jest inhibitorem melanogenezy, tym samym hamuje nadmierną produkcje melaniny (głównego czynnika przebarwień) i działa depigmentacyjnie. Ponadto jest bardzo nietrwała, dlatego zaleca się stosować ją w towarzystwie podłoży bezwodnych (np. wazeliny)
  • palmitynian askorbylu (Ascorbyl palmitate) – przeciwutleniacz o działaniu złuszczającym, wyrównuje koloryt skóry, a także rozjaśnia przebarwienia. Jest trwalszy niż kwas askorbowy. Nie rozpuszcza się w wodzie, ale rozpuszcza się w etanolu 96%, olejach i tłuszczach na ciepło, na przykład w maśle kakaowym
  • kwas salicylowy (Acidum salicylicum) – poprzez działanie keratolityczne wygładza skórę, poprawia jej koloryt, a także rozjaśnia przebarwienia

Leki recepturowe na przebarwienia

Rp.
Acidi tartarici5,0
Ascorbyli palmitatis5,0
Glycerini2,0
Ethanol 96%ad 100,0
M.f. sol

Palmitynian askorbylu rozpuszczamy w podgrzanym na łaźni wodnej etanolu. Następnie dodajemy kwas winowy i również go rozpuszczamy. Na koniec dodajemy glicerynę, która ma chronić skórę przed wysuszeniem spowodowanym przez etanol.

Rp.
Acidi tartarici5,0
Aquae5,0
Ascorbyli palmitatis8,0
Oleum Cacao8,0
Lekobaza Luxad 100,0
M.f. ung

Sporządzenie tej maści rozpoczynamy od podgrzania oleju kakaowego. Następnie rozpuszczamy w nim (na ciepło) palmitynian askorbylu. Kwas winowy rozpuszczamy w wodzie. Na koniec łączymy składniki maści za pomocą unguatora.

Źródła:

  1. https://www.farmacjapraktyczna.pl/2016/06/fototoksycznosc-fotoalergia/ (dostęp z dnia 27.08.2022)
  2. https://www.farmakoekonomika.com.pl/fototoksycznosc-i-fotoalergia-srodkow-farmaceutycznych/ (dostęp z dnia 27.08.2022)
  3. https://biotechnologia.pl/kosmetologia/substancje-fotouczulajace-i-fototoksyczne-w-kosmetykach,20793 (dostęp z dnia 27.08.2022)
  4. https://magazyn-recepta.pl/leki-recepturowe-stosowane-w-leczeniu-tradziku-i-przebarwien-potradzikowych/ Dostęp z dnia (dostęp z dnia 27.08.2022)
  5. https://www.kosmopedia.org/encyklopedia/ascorbyl-palmitate/ (dostęp z dnia 27.08.2022)
  6. https://akademiafagronu.pl/wp-content/uploads/bsk-pdf-manager/2021/03/Witaminy-w-recepturze-Material-z-webinaru.pdf (dostęp z dnia 27.08.2022)
logo