Czym jest świerzb?

Świerzb jest chorobą zakaźną, którą wywołuje pasożyt świerzbowiec ludzki (łac. Sarcoptes scabie). Świerzbowce odzwierzęce, bytujące zazwyczaj u psów, kotów, krów czy gołębi bardzo rzadko wywołują zakażenie u człowieka, ponieważ nie są w stanie odbyć pełnego cyklu życiowego w ludzkiej skórze. Samica pasożyta po zapłodnieniu przenika pod naskórek i drąży w skórze korytarze, w których składa swoje jaja.

Z nich po kilkudziesięciu godzinach wylęgają się larwy, które po 2–3 tygodniach przekształcają się w dorosłe osobniki. Wywołują one wiele charakterystycznych objawów:

• uporczywe swędzenie skóry (szczególnie po rozgrzaniu ciała w pościeli bądź po kąpieli),
• świąd nasilający się w porze nocnej,
• wysypka grudkowo-pęcherzykowa,
• zmiany skórne występujące przede wszystkim na bocznych powierzchniach palców rąk, na zgięciach i fałdach skórnych (np. zgięcia łokciowe, kolanowe), w okolicach pępka, przy brodawkach sutkowych u kobiet oraz w okolicach płciowych u mężczyzn, na pośladkach.

Osobny artykuł: Leki recepturowe stosowane w dermatozach z silnym świądem

Jakimi metodami leczy się świerzb?

Leczenie świerzbu opiera się przede wszystkim na terapii za pomocą preparatów zewnętrznych. Występują one w różnych formach – płyny, szampony, kremy oraz maści. Wśród preparatów gotowych lekiem pierwszego rzutu jest krem na bazie permetryny (Infectoscab 5%), która ma właściwości przeciwpasożytnicze.

To preparat odznaczający się wysoką skutecznością oraz stopniem bezpieczeństwa (można go aplikować u dzieci od 1. miesiąca życia). Często stosowane są również: płyn z krotamitonem (Crotamiton) i 10% roztwór benzoesanu benzylu (Novoscabin).

Czytaj również: Leki recepturowe stosowane w atopowym zapaleniu skóry

Pasta siarkowa oraz maść siarkowa

Oprócz gotowych preparatów dużą rolę w leczeniu świerzbu odgrywają leki recepturowe. Najstarszym stosowanym preparatem jest maść siarkowa w stężeniu 6–12% lub aplikowana miejscowo pasta siarkowa (25–66%). Zalecane są szczególnie niemowlętom (maści o stężeniu 5%), dzieciom (maksymalnie 10%) oraz kobietom w ciąży czy w okresie laktacji ze względu na wysoki stopień bezpieczeństwa. Maść aplikuje się raz dziennie przez kolejne trzy dni (można stosować na twarz lub owłosioną skórę głowy). Każdą kolejną warstwę nakłada się na poprzednią, bez kąpieli.

Sprawdź także: Leki recepturowe stosowane na trudno gojące się rany

Maść Wilkinsona oraz mydło potasowe

Mniej popularną, choć równie skutecznym lekiem recepturowym przy leczeniu świerzbu, jest maść Wilkinsona (łac. Unguentum Wilkinsoni, Unguentum antisepticum, Unguentum sulfuratum compositum). Zawiera siarkę, dziegieć sosnowy, węglan wapnia oraz mydło potasowe. Maść ta, podobnie jak pasta siarkowa, tradycyjnie wykonywana jest na bazie smalcu wieprzowego, by zapewnić jej lepszą wchłanialność, dzięki wysokiemu powinowactwu do lipidów skóry. Maść 100% aplikuje się u dorosłych przez trzy kolejne dni, natomiast u dzieci 50%.

Jednym ze składników maści Wilkinsona jest mydło potasowe (łac. sapo kalinus, sapo virdis), które można stosować również samodzielnie. Uzyskuje się je na skutek reakcji zmydlania oleju lnianego zasadą potasową w obecności wody i etanolu. Otrzymana żółtobrunatna masa posiada przede wszystkim działanie keratoplastyczne – rozmiękcza zgrubiały naskórek, umożliwiając lepszą penetrację innych substancji w głąb skóry, tym samym zapewniając skuteczniejszą terapię. Dodatkowo złuszcza martwy naskórek oraz dzięki zawartości wysokoprocentowego etanolu ma właściwości dezynfekujące. Wszystkie te cechy mogą być wykorzystywane w uzupełnieniu terapii i pielęgnacji skóry zakażonej pasożytem świerzbowca.

Literatura:

1. https://www.medicover.pl/o-zdrowiu/swierzb-przyczyny-objawy-i-leczenie,143,n,192
2. https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/170624,swierzb
3. https://www.cdc.gov/parasites/scabies/treatment.html
4. https://podyplomie.pl/medycyna/23445,swierzb-najnowsze-zasady-diagnostyki-leczenia-i-profilaktyki?page=4.