Czym są mazidła?
Mazidła (łac. Linimenta) to wielofazowy układ rozproszeń w fazie płynnej lub półstałej. Po wytrząsaniu rozdzielone składniki tworzą postać o jednorodnym wyglądzie. Ze względu na wykorzystywanie do produkcji olejów, mazidła charakteryzują się niską trwałością i dużą predyspozycją do jełczenia. Przygotowywane są z dołączoną informacją o zmieszaniu przed użyciem. Preparaty te powinny być sporządzane ,,ex tempore”. Podobnie jak w przypadku maści, znaczenie ma zdolność przylegania danej postaci leku do skóry, a także ułatwione wchłanianie substancji hydrofobowych. Dzięki takim właściwościom mazidła mogą być zarówno wcierane w skórę lub rozsmarowywane na jej powierzchni.
Substancje najczęściej stosowane w mazidłach
W składzie mazideł najczęściej znajdują się oleje, węglowodory, roztwory amoniaku i wodorotlenków, olejki eteryczne, etanol oraz balsamy. Olejki dodawane są zazwyczaj w ilości 10 kropli na 100 gramów mazidła. Przykłady wykorzystywanych substancji:
- olej lniany – zawiera nienasycone kwasy tłuszczowe, które korzystnie wpływają na suchą, pozbawioną elastyczności skórę,
- wodorotlenek wapnia – w mazidłach sprawdza się jako preparat ściągający przy oparzeniach i odmrożeniach skóry,
- kapsaicyna (w Tinctura capsici), kamfora (również w postaci olejku) – powodują podrażnienie nerwów czuciowych i przekrwienie skóry, co daje efekt rozgrzewający,
- olejek terpentynowy – usprawnia przepływ krwi, działa przeciwbólowo,
- tlenek cynku, talk, tanina – wykazują działanie ściągające, wysuszające,
- balsam peruwiański – działa antyseptycznie, przeciwzapalnie.
Mazidła – podział
Mazidła dzieli się ze względu na stosowane podłoża i sposób otrzymywania. Wyróżnimy mazidła:
- olejowe (łac. Olimenta) – wykonywane poprzez zmydlanie oleju lnianego wodą wapienną, a także oleju rzepakowego oraz kamforowego amoniakiem,
- mydlane (łac. Saponimenta) – wykonywane poprzez zmydlenie oleju oraz rozpuszczenie mydła w etanolu,
- wazolimenty (łac. Vasolimenta) – powstają na bazie parafiny (olej mineralny),
- lanolinowe – podłożem jest lanolina.
Mazidła – przykłady recept
Mazidło wapienne
Rp.
Lini olei
Aquae Calcis aa 20,0
Jest to najczęściej wykonywane mazidło, stosowane w przypadku oparzeń oraz odmrożeń skóry. W celu jego sporządzenia substancje należy zmieszać bezpośrednio w butelce. W trakcie powstaje mydło wapienne o charakterze emulgatora w/o.
Osobny artykuł: Mazidło wapienne – Linimentum Calcis
Mazidło mydlano-kamforowe – Linimentum saponato-camphoratum
Rp.
Acidum stearynicum 22 cz.
Natrium hydricum solutum 22 cz.
Glicerinum 20 cz.
Spiritus 90 cz.
Camphora 20 cz.
Spirytus 790 cz.
Oleum Lavandulae 5 cz.
Oleum Rosmarini 5 cz.
Ammonium hydricum sol. 26 cz.
Pod chłodnicą zwrotną należy ogrzewać kwas stearynowy, roztwór wodorotlenku sodu, glicerynę oraz część spirytusu (90,0 g), aż do rozpuszczenia kwasu. Następnie dodać rozpuszczoną w 790,0 g etanolu kamforę. Na koniec olejki i amoniak. Całość wymieszać i od razu przesączyć.
Mazidło rozgrzewające – Linimentum restaurans
Rp.
Camphora 1,0
Ethanolum (760g/l) 36,5
Ether ethylicus 2,5
Capsici tinctura 15,0
Ammonii hydroxidum (96 g/l) 10,0
Natrii chloridum 5,0
Aqua purificata 30,0
Linimentum Calcis tannisatum
Rp.
Oleum Lini 90,0
Aqua Calcis 90,0
50% Sol. Tannini 50,0
Sprawdź także: Mazidło z cignoliną
Bibliografia
- https://www.aptekarzpolski.pl/wiedza/08-2009-receptariusz-recepturowe-masci-na-oparzenia/
- https://www.aptekarzpolski.pl/wiedza/11-2014-znane-od-czasow-szwejka-a-nawet-galena-niech-nam-zyja-mazidla/
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Mazid%C5%82o
- Bodek Kazimiera. Przewodnik po recepturze aptecznej. UM Łódź 2018.
- Receptura apteczna. Sporządzanie leków jałowych i niejałowych. Red. Jachowicz, Renata. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2021.
- Wojciech Chmielak. Ściąga z receptury, 2014.
