Na recepturze można sobie ręce pobrudzić… Sprawdź 5 takich substancji!

W recepturze najczęściej spotyka się substancje w kolorze białym. Jednak czasem zdarzają się związki barwne, które mogą przysporzyć nieco kłopotów. Brudzą ręce, blat i fartuch, a usunięcie plam nie zawsze jest takie proste. Poniżej przedstawiamy kilka substancji, które lubią zostawiać ślady na różnych powierzchniach.
Przedstawiamy kilka substancji, które lubią zostawiać ślady na różnych powierzchniach (fot. Shutterstock).

Ichtiol

Jest to czarnobrunatna, gęsta ciecz, która dobrze rozpuszcza się w wodzie, ale trudno w etanolu. Ichtiol naturalny otrzymywany jest w wyniku suchej destylacji łupek bitumicznych (skały osadowe). Natomiast w recepturze wykorzystuje się ichtiol sztuczny, który wytwarzany jest poprzez sulfonowanie np. oleju rycynowego albo zmieszanie tiokwasów. Ma słabe właściwości powierzchniowo czynne [1].

Źródła historyczne podają, że ichtiol był wykorzystywany już w XVI wieku. Charakteryzuje się działaniem przeciwobrzękowym i przeciwzapalnym. Dodatkowo wykazuje słabe właściwości bakteriostatyczne. Stosuje się go w leczeniu chorób skóry takich, jak łuszczyca, owrzodzenia, stany zapalne żył, odmrożenia i odczyny zapalne. Może wchodzić w skład maści, zawiesin, roztworów, mazideł i kremów. Jest składnikiem farmakopealnych maści przeciw odmrożeniom oraz maści z sulfobituminianem amonowym [1].

Sprawdź także: Czy ichtiol można rozpuścić w etanolu 96%?

Cygnolina (ditranol)

Cygnolina to krystaliczny proszek o barwie żółtej lub żółtobrunatnej. Jest to substancja praktycznie nierozpuszczalna w wodzie i trudno rozpuszczalna w etanolu. Pod względem chemicznym jest pochodną antranolu. Otrzymuje się ją syntetycznie [1].

Czytaj również: Maść z cignoliną – właściwości ditranolu

Ditranol jest stosowany w leczeniu łuszczycy od ponad 100 lat. Redukuje stan zapalny oraz zmniejsza proliferację keratynocytów. Ma silne właściwości drażniące i keratolityczne. Najczęściej stosuje się go w postaci maści, past lub kremów. Do działań ubocznych wywoływanych przez tę substancję zalicza się zaczerwienienie skóry i pieczenie, a także barwienie jej, co jest uciążliwe da pacjentów. Warto wiedzieć, że cygnolina ciemnieje pod wpływem mydła, więc poplamione nią ubrania należy prać bez dodatku tego środka [2].

Jod

Jod ma postać drobnych kryształów o metalicznym połysku w kolorze szarofioletowym. Bardzo trudno rozpuszcza się w wodzie, ale bezproblemowo w stężonych roztworach jodków. Jego roztwór ma barwę brunatnoczerwoną. Jod w temperaturze pokojowej ulega sublimacji [1].

Substancja ta może wchodzić zarówno w skład leków do stosowania zewnętrznego, jak i wewnętrznego. Z jodu sporządza się płyn Lugola, który hamuje działanie tarczycy, a po rozcieńczeniu może być wykorzystywany do płukania gardła, ponieważ ma właściwości antyseptyczne. Innym odkażającym preparatem jest jodyna, ale nie powinna być ona stosowana na otwarte rany z powodu właściwości drażniących [1]. Jod silnie barwi nie tylko stanowisko pracy, ale także odzież. Taką informację należy również przekazać pacjentowi, który będzie stosował preparat zawierający jod [3].

Azotan srebra

Substancja ta jest białym, krystalicznym proszkiem lub bezbarwnymi kryształami. Można ją łatwo rozpuścić w wodzie i etanolu. Ze względu na właściwości utleniające, azotan srebra ulega redukcji do metalicznego srebra. Dzieje się to pod wpływem światła i substancji organicznych. W miejscach, na które naniesiony został azotan srebra powstają czarne plamy, których można się pozbyć poprzez przemycie tych śladów najpierw roztworem jodku potasu, a później tiosiarczanu sodu [4].

Azotan srebra został oficjalnie wprowadzony do lecznictwa w drugiej połowie XIX wieku. Wykazuje on działanie przeciwdrobnoustrojowe i ściągające. Po rozcieńczeniu pobudza ziarninowanie, dlatego można go stosować na trudno gojące się rany. Wykorzystuje się go również do odkażania oczu u noworodków i w rozległych oparzeniach [5]. Sporządza się z niego krople oczne oraz maść Mikulicza [4].

Mleczan etakrydyny (rywanol)

Rywanol występuje w postaci krystalicznej. Jest to barwnik akrydynowy, który ma żółtą barwę i charakterystyczny zapach. Jest łatwo rozpuszczalny w wodzie i etanolu [6]. Mleczan etakrydyny wykazuje działanie antyseptyczne zarówno w naskórku, jak i w głębszych warstwach skóry.

Dawniej stosowano go również wewnętrznie, ale obecnie się tego nie praktykuje. Może wchodzić w skład roztworów, past i zawiesin. Preparaty zawierające tę substancję stosuje się w leczeniu trądziku, atopowego i łojotokowego zapalenia skóry, czyraków, ropni i stanów zapalnych, a rzadziej przy ciemieniusze. Jeszcze do niedawna roztwór z mleczanem etakrydyny wykorzystywano w celu pielęgnacji kikuta pępowinowego u noworodków. Rywanol trwale barwi tkaniny i trudno jest się go pozbyć z ubrań. Brudzi także skórę, z której schodzi razem z naskórkiem [7].

Literatura:

  1. Preparaty Galenowe. J. Pluta, D. Haznar-Garbacz, B. Karolewicz, M. Fast. MedPharm, 2010.
  2. Ordynacje leków recepturowych z dithranolem. Elżbieta Kuriata. FARMACJA WSPÓŁCZESNA 2014; 7: 1-7.
  3. https://receptura.edu.pl/jod-jodum/.
  4. https://receptura.pl/azotan-srebra-wlasciwosci/.
  5. Biologiczna aktywność srebra i jego zastosowanie w medycynie. Bugla-Płoskońska, G., & Leszkiewicz, A. Kosmos, 2007, 56(1-2), 115-122.
  6. https://receptura.edu.pl/etakrydyny-mleczan-rivanolum/.
  7. RECEPTARIUSZ – Sucha pielęgnacja pępka – czy rivanol w substancji odchodzi do lamusa? O. Sierpniowska. Aptekarz Polski, 2010.
logo