Przypomnijmy raz jeszcze, niezgodności to…?
Niezgodność recepturowa to niezamierzony efekt w działaniu, własnościach lub wyglądzie leku, w wyniku niewłaściwego zapisania recepty lub w trakcie sporządzania. W momencie jej zauważenia najważniejszym elementem jest podjęcie postępowania mające na celu znalezienia rozwiązania umożliwiającego zachowanie zamierzonego celu terapeutycznego po przygotowaniu leku.
W przypadku gdy, recepta wymaga drobnych zmian, nie wpływających na istotny skład leku: zamiany rozpuszczalnika do 5% masy leku, wydanie z obojętnym osadem lub etykietą „zmieszać przed użyciem” to korekty można dokonać bez porozumienia z lekarzem zawsze zaznaczając wprowadzone w recepcie zmiany. W innym razie konieczny jest kontakt z lekarzem w celu jej poprawy.
Sprawdź także: Niezgodności recepturowe
Pepsyna, co to za związek?
Fizjologicznie wytwarzana w komórkach głównych żołądka endopeptydaza. Najczęściej otrzymywana z błony śluzowej żołądka świń, cieląt bądź owiec. Zwiększa łaknienie, normalizuje pH soku żołądkowego, a także ułatwia procesy żołądkowego trawienia białek. Preparaty z pepsyną zalecane są w chorobach przebiegających z jej niedostatecznym endogennym wydzielaniem, w przypadku braku łaknienia, niedokwaśności, przewlekłym zapaleniu błony śluzowej żołądka oraz nadmiernie nasilonych procesach fermentacyjnych. Czasami zalecana jest także po wycięciu żołądka czy zaburzeniach trawienia spowodowanych chorobami wątroby.
Osobny artykuł: Niezgodności recepturowe – adsorpcja
Niezgodność pepsyny
Procesy trawienia białek rozpoczynają się w pH niższym niż 4. Pepsyna jest związkiem o budowie peptydowej stąd może zostać unieczynniona na skutek denaturacji pod wpływem etanolu bądź silnie kwasowego środowiska tak jak inne białka. Do takich substancji zaliczamy 10% kwas solny obecny w recepcie w ilości powyżej 5% (zawartość kwasu solnego w leku nie może przekraczać 0,5%), wspomniany wyżej etanol oraz garbniki zawarte w nalewkach – np. z kory chinowej.
Jednoczesna obecność alkoholu i kwasu solnego zwiększa rozkład pepsyny. Dla przykładu 52% stężenie alkoholu i 0,66% kwasu solnego powoduje w takich warunkach całkowitą inaktywacje pepsyny w ciągu kilku godzin. Dodatkowo obecność garbników pogłębia niekorzystne zmiany jakim jest strącenie białka.
Osobny artykuł: Kalkulator etanolu
Przykłady recept i ich poprawa:
| Rp. | |
| Pepsini | 1,0 |
| Acidi hydrochloridi dil. | 5,0 |
| M.f.sol. | |
| D.S. 20 kropli na wodzie pół godziny przed posiłkiem |
W recepcie należy dodać wody do 100 g i ewentualnie środek poprawiający smak, np. Sir. simplices. Zmianę należy uzgodnić z lekarzem.
| Rp. | |
| Pepsini | 1,0 |
| Chinae trae | 5,0 |
| M.D.S. Pół godziny przed posiłkiem 20 kropli z wodą |
Należy wykonać osobno roztwór zawierający pepsynę, oddzielnie nalewkę oraz skorygować Signum.
| Rp. | |
| Pepsini | 5,0 |
| Acidi hydrochlorici dil. | 5,0 |
| Strychni trae | 5,0 |
| Chinae trae | 15,0 |
| M.D.S. 3 x dz po 20 kropli na łyżeczkę wody |
Recepta jest niemożliwa do wykonania. Obecność garbników dodatkowo spowoduje strącenie białka. Zmianę należy uzgodnić z lekarzem wystawiającym receptę.
| Rp. | |
| Pepsini | 5,0 |
| Acidi hydrochloridi 10% | 10,0 |
| M.f.sol | |
| D.S. Po 5 kropli przed jedzeniem |
Aby wykonać poprawnie lek, należy 5 g pepsyny rozpuścić w 15 g wody, następnie do roztworu dodać 5 g przepisanego rozcieńczonego kwasu solnego.
Czytaj również:
- niezgodności recepturowe – wysolenie
- niezgodności recepturowe – mieszaniny eutektyczne
- niezgodności recepturowe – mieszaniny higroskopijne
- niezgodności recepturowe – hydroliza
Bibliografia:
- Jachowicz R., Receptura apteczna, 2015, PZWL, Warszawa.
- Krówczyński L., Ćwiczenia z receptury, 2000, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
- http://www.aptekarzpolski.pl/2016/01/trudnosci-i-niezgodnosci-recepturowe/ (dostęp 22.09.2019).
- https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=653 (dostęp 22.09.2019).
