Niezgodności pepsyny

Do codziennych obowiązków farmaceuty należy również przygotowanie leków recepturowych. Zadanie to wymaga rozległej wiedzy o prawidłowym sporządzaniu recepty oraz dokładności przy jej wykonywaniu. Niektóre z nich zawierają niezgodności, które muszą zostać wykryte przed wykonaniem leku i wydaniem go pacjentowi. Wśród takich recept wymienić należy roztwory zawierające pepsynę połączoną z kwasem solnym.  Na czym polega ta niezgodność i jak jej uniknąć?

Przypomnijmy raz jeszcze, niezgodności to…?

Niezgodność recepturowa to niezamierzony efekt w działaniu, własnościach lub wyglądzie leku, w wyniku niewłaściwego zapisania recepty lub w trakcie sporządzania. W momencie jej zauważenia najważniejszym elementem jest podjęcie postępowania mające na celu znalezienia rozwiązania umożliwiającego zachowanie zamierzonego celu terapeutycznego po przygotowaniu leku.

W przypadku gdy, recepta wymaga drobnych zmian, nie wpływających na istotny skład leku: zamiany rozpuszczalnika do 5% masy leku, wydanie z obojętnym osadem lub etykietą „zmieszać przed użyciem” to korekty można dokonać bez porozumienia z lekarzem zawsze zaznaczając wprowadzone w recepcie zmiany. W innym razie konieczny jest kontakt z lekarzem w celu jej poprawy.

Sprawdź także: Niezgodności recepturowe

Pepsyna, co to za związek?

Fizjologicznie wytwarzana w komórkach głównych żołądka endopeptydaza. Najczęściej otrzymywana z błony śluzowej żołądka świń, cieląt bądź owiec. Zwiększa łaknienie, normalizuje pH soku żołądkowego, a także ułatwia procesy żołądkowego trawienia białek. Preparaty z pepsyną zalecane są w chorobach przebiegających z jej niedostatecznym endogennym wydzielaniem, w przypadku braku łaknienia, niedokwaśności, przewlekłym zapaleniu błony śluzowej żołądka oraz nadmiernie nasilonych procesach fermentacyjnych. Czasami zalecana jest także po wycięciu żołądka czy zaburzeniach trawienia spowodowanych chorobami wątroby.

Osobny artykuł: Niezgodności recepturowe – adsorpcja

Niezgodność pepsyny

Procesy trawienia białek rozpoczynają się w pH niższym niż 4. Pepsyna jest związkiem o budowie peptydowej stąd może zostać unieczynniona na skutek denaturacji  pod wpływem etanolu bądź silnie kwasowego środowiska tak jak inne białka. Do takich substancji zaliczamy 10% kwas solny obecny w recepcie w ilości powyżej 5% (zawartość kwasu solnego w leku nie może przekraczać 0,5%), wspomniany wyżej etanol oraz garbniki zawarte w nalewkach – np. z kory chinowej.

Jednoczesna obecność alkoholu i kwasu solnego zwiększa rozkład pepsyny. Dla przykładu 52% stężenie alkoholu i 0,66% kwasu solnego powoduje w takich warunkach całkowitą inaktywacje pepsyny w ciągu kilku godzin. Dodatkowo obecność garbników pogłębia niekorzystne zmiany jakim jest strącenie białka.

 Osobny artykuł: Kalkulator etanolu

Przykłady recept i ich poprawa:

Rp.
Pepsini1,0
Acidi hydrochloridi dil.5,0
M.f.sol.
D.S. 20 kropli na wodzie pół godziny przed posiłkiem

 

W recepcie należy dodać wody do 100 g i ewentualnie środek poprawiający smak, np. Sir. simplices. Zmianę należy uzgodnić z lekarzem.

Rp.
Pepsini1,0
Chinae trae5,0
M.D.S. Pół godziny przed posiłkiem 20 kropli z wodą

 

Należy wykonać osobno roztwór zawierający pepsynę, oddzielnie nalewkę oraz skorygować Signum.

Rp.
Pepsini5,0
Acidi hydrochlorici dil.5,0
Strychni trae5,0
Chinae trae15,0
M.D.S. 3 x dz po 20 kropli na łyżeczkę wody

 

Recepta jest niemożliwa do wykonania. Obecność garbników dodatkowo spowoduje strącenie białka. Zmianę należy uzgodnić z lekarzem wystawiającym receptę.

Rp.
Pepsini5,0
Acidi hydrochloridi 10%10,0
M.f.sol
D.S. Po 5 kropli przed jedzeniem

 

Aby wykonać poprawnie lek, należy 5 g pepsyny rozpuścić w 15 g wody, następnie do roztworu dodać 5 g przepisanego rozcieńczonego kwasu solnego.

Czytaj również:

Bibliografia:

  1. Jachowicz R., Receptura apteczna, 2015, PZWL, Warszawa.
  2. Krówczyński L., Ćwiczenia z receptury, 2000, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
  3. http://www.aptekarzpolski.pl/2016/01/trudnosci-i-niezgodnosci-recepturowe/ (dostęp 22.09.2019).
  4. https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=653 (dostęp 22.09.2019).
logo