Olejki eteryczne – rola w farmacji i ich właściwości
Olejki eteryczne można odnaleźć zarówno w złożonych preparatach przeznaczonych do stosowania zewnętrznego, jak również w tych przyjmowanych doustnie. W swoim składzie zawierają różnorodne grupy związków, w większości są to terpeny, a także pochodne fenylopropanu. Ze względu na swoje walory smakowe i zapachowe mogą stanowić corrigens roztworów recepturowych, mieszanek lub emulsji. Zmniejszają w ten sposób niedogodności związane z gorzkim smakiem substancji czynnych zawartych w leku. To jednak nie jedyna zaleta olejków eterycznych. Wykazują wielokierunkowe działanie farmakologiczne, m.in. antyseptyczne (antiseptica), przeciwzapalne (antiphlogistica), wykrztuśne (expectorantia), a także mogą wspomagać pracę układu moczowego i pokarmowego.
Czytaj również: Corrigentia – substancje stosowane w recepturze poprawiające smak i zapach leków
Olejki eteryczne pro receptura
Ze względu na wymienione wyżej korzyści wynikające z zastosowania leczniczego olejków eterycznych, są one nadal stosowane w recepturze aptecznej.
Menthae piperitae aetheroleum
W składach popularnych leków recepturowych najczęściej pojawia się olejek z mięty pieprzowej. Może być tradycyjnie stosowany w celu złagodzenia objawów przeziębienia, ze względu na obecność mentolu działającego antyseptycznie. Z tego powodu możemy go odnaleźć w składzie recepturowych płukanek do jamy ustnej. Europejska Agencja Leków (EMA) wskazuje, że może być on również stosowany doustnie w celu złagodzenia niewielkich skurczów brzucha u pacjentów powyżej 8 roku życia. Zmniejsza dolegliwości w przebiegu jelita drażliwego, natomiast w tym wskazaniu musi być stosowany pod kontrolą lekarską.
Eucalypti aetheroleum
Kolejnym olejkiem eterycznym wartym uwagi jest olejek eukaliptusowy. Ze względu na zawartość 1,8-cyneolu wykazuje on działanie łagodzące kaszel w przebiegu przeziębienia, zmniejsza miejscowy ból mięśni. Można przyjmować go wziewnie, w recepturze może znaleźć się w składzie roztworów do inhalacji. Aby ukoić bolące mięśnie, wskazane jest stosowanie olejku na skórę lub dodanie paru kropli do kąpieli.
Lavandulae aetheroleum
Kojarzący się z pięknym zapachem olejek lawendowy również stosowany jest jako składnik leków recepturowych. Działa uspokajająco, ułatwia zasypianie i może być stosowany w łagodzeniu stresu o niewielkim natężeniu. Olejek lawendowy jest szczególnie ceniony w farmacji i kosmetologii, ze względu na swoje kojące i antyseptyczne działanie na skórę. Może być pomocny w leczeniu egzemy, wyprysków, a także zakażeń skóry. Wchodzi w skład maści i mazideł recepturowych, w Farmakopei odnajdziemy go w składzie Unguentum Leniens.
Przykłady recept zawierających w swoim składzie olejki eteryczne
| Rp. | |
| Ol. Menthae pip. | 0,05 |
| Vit A | 50 000 j.m. |
| Vit E | 1 ml |
| Gliceroli | ad 30,0 |
| M.f. gtt. |
Sprawdź również: Witaminy – jak można je wykorzystać w recepturze?
Przelicz ilość witamin korzystając z naszych kalkulatorów!
| Rp. | |
| Eucalypti olei | 1,0 |
| Lavandulae olei | 2,0 |
| Foeniculi olei | |
| M.f. guttae | aa ad 100,0 |
| D.S. Do inhalacji 10 kropli na szklankę gorącej wody |
Osobny artykuł: Mieszanie – dlaczego jest takie ważne?
Autor: Zuzanna Wójcik
Literatura:
- Jachowicz Renata (red.): Receptura apteczna, 2021, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, s.526-527
- https://www.ema.europa.eu/en/medicines Dostęp z dnia 17.04.2023
- Matławska I. (red.). Farmakognozja, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Poznań 2008
- Gajewska M., Sznitowska M. (red.) [i in.], Podstawy receptury aptecznej: materiały do ćwiczeń dla studentów farmacji, 2018, Warszawa, Fundacja Pro Pharmacia Futura
