Definicja
Płyn Lugola to roztwór wodny jodu w jodku potasu, opracowany przez Jeana Lugola w roku 1829. Jod jest bardzo trudno rozpuszczalny w wodzie. W obecności solubilizatora, jakim jest jodek potasu, możemy otrzymać pożądane stężenie surowca w roztworze wodnym (w praktyce 1%, 2% lub 5%).
Polijodki
Jod cząsteczkowy tworzy z jodkiem potasu rozpuszczalny w wodzie kompleksowy jon trójjodkowy: I2 + I− → I3−. Polijodki (wielojodki), do których nalezą trójjodki to związki chemiczne typu soli zawierające aniony zbudowane z trzech lub więcej atomów jodu. Pierwszym opisanym polijodkiem był trójjodek strychniny otrzymany w 1819 r. przez Pelletiera i Caventou, kilka lat po odkryciu jodu (1811). W 1830 r. polijodki wprowadzone zostały jako odtrutka na strychninę używaną wówczas w Paryżu do uśmiercania bezpańskich psów. W roku 1833 ustalona została struktura trójjodku amonu, NH4I3.
Osobny artykuł: Fakty i mity na temat rakotwórczego działania proderminy
Skład
Iodi solutio aquosa FP X – Roztwór wodny jodu – Płyn Lugola
| Rp. | |
| Iodum | 1,0 |
| Kalii iodidum | 2,0 |
| Aqua purificata | 97,0 |
| M.f. sol. |
Wykonanie
Jodek potasu należy rozpuścić w niewielkiej objętości wody i w tym stężonym roztworze jodku potasu rozpuszcza się jod. Po całkowitym rozpuszczeniu należy uzupełnić układ wodą do 100 gramów. Gotowy płyn Lugola przechowuje się w naczyniach szklanych, chroniąc go przed światłem.
Zastosowanie
Płyn Lugola stosujemy przede wszystkim jako środek odkażający. W postaci rozcieńczonej (kilka kropel na 100 ml wody) ma zastosowanie jako antyseptyk do płukania gardła. Kiedyś stosowany był w leczeniu niektórych schorzeń tarczycy.
Poza medycyną, płyn Lugola służy do wykrywania skrobi. Dodany do płynów zawierających skrobię zmienia ich barwę na fioletowoczarną, przy niewielkich stężeniach na niebieskofioletową.
Katastrofa elektrowni w Czarnobylu
Płyn Lugola, na wniosek specjalistów z Centralnego Laboratorium Ochrony Radiologicznej w Warszawie działających pod dowództwem Zbigniewa Jaworowskiego, podawano bezpłatnie obywatelom, szczególnie dzieciom, w całej Polsce po wybuchu w elektrowni jądrowej w Czarnobylu, który miał miejsce w 1986 roku. Miało to na celu zapobieżenie wchłanianiu radioaktywnego izotopu jodu 131I z opadów promieniotwórczych powstałych w wyniku wybuchu i pożaru elektrowni.
