Dlaczego właściwe przechowywanie leku jest takie ważne?
Wszystkie leki mają określone warunki przechowywania zarówno te sporządzane w aptece jak i preparaty gotowe. Rekomendowane środowisko leku pozwala na zachowanie właściwości leczniczych leku oraz jego bezpieczne stosowanie. Niewłaściwie przechowywane preparaty w najlepszym wypadku nie zadziałają, a w najgorszym mogą nawet zaszkodzić. Nieodpowiednie warunki mogą prowadzić do rozkładu substancji leczniczej, która utraci swoje działanie, a produkty jej rozkładu mogą być szkodliwe dla zdrowia.
Ten sam problem dotyczy leków magistralnych. Podczas jego stosowanie, wielokrotne otwieranie oraz zmiany miejsca przechowywania mogą powodować zachodzenie w nim różnych zmian fizyko-chemicznych, które najczęściej są niekorzystne. Stąd ważnym aspektem podczas sporządzania leku recepturowego jest dbałość o zamieszczenie na ten temat odpowiednich informacji (przechowywać w chłodnym miejscu, przechowywać w lodówce), jeśli forma leku lub substancje wykorzystane do przygotowania leku wymagają takich warunków przechowywania.
Osobny artykuł: „Trucizna” – kiedy taka informacja powinna znaleźć się na leku magistralnym?
Które leki magistralne powinny być oznakowane etykietą „Przechowywać w lodówce”?
Wśród postaci leków, które powinny być przechowywane w lodówce, na pierwszym miejscu należy wymienić :
Czopki i globulki – ze względu na użyte podłoże, w temperaturze powyżej 25 st. C może dojść do zdeformowania postaci leku przez co utrudniona będzie aplikacja leku lub całkowicie niemożliwa. Dodatkowo czopki i globulki zawierające w swoim składzie butyrum cacao wymagają przechowywania w lodówce ze względu na jełczenie masła kakaowego.
Osobny artykuł: Dlaczego wykonane czopki nie nadają się do użycia?
Mieszanki (mikstury) zawierające wyciągi roślinne, sacharozę, syropy oraz roztwory wodne – jeśli przechowywane są w temperaturze 2-8 st. C to ich trwałość wynosi maksymalnie tydzień (mikstury) bądź dwa tygodnie (roztwory wodne).
Zawiesiny – jeśli zawierają wodę termin ich ważności dzięki przechowywaniu w lodówce wydłuża się do jednego tygodnia.
Krople do oczu – ze środkiem konserwującym maksymalnie mogą być stosowane 10 dni od otwarcia butelki, pod warunkiem przechowywania w lodówce (2 – 8 st. C).
Maści i kremy – preferowane jest przechowywanie w temperaturze poniżej 25 st C ze względu na zachowanie odpowiedniej konsystencji.
Ponadto warto pamiętać, aby w chłodnym miejscu przechowywać leki zawierające antybiotyki (często skład globulek zawiera nystatynę, antybiotyk, który nawet jako proszek do sporządzania leków recepturowych jest przechowywany w lodówce) oraz witaminy.
Podsumowując…
Na opakowaniu leku magistralnego powinniśmy umieszczać informację o konieczności przechowywania preparatu w chłodnym miejscu bądź lodówce. Umożliwia to prawidłowe stosowanie leku recepturowego przez pacjenta bez obawy, że straci on swoje własności lecznicze. Należy pamiętać, że nie tylko chroni to przed zmianami fizycznymi postaci sporządzonego leku ale także z wyjątkiem proszków może wydłużać ich okres przydatności do użycia co ma istotne znaczenie w przypadku maści, kremów, roztworów zawierających w składzie dużo wody oraz czopków czy globulek ( leki recepturowe w większości, nie maja w swoim składzie substancji konserwujących).
Czytaj również: Wymagania dotyczące prawidłowego przechowywania surowców farmaceutycznych
Bibliografia:
- Jachowicz R., Receptura apteczna, PZWL, Warszawa 2015, wyd. 3.
- https://www.aptekarzpolski.pl/wiedza/terminy-przydatnosci-do-uzycia-lekow-sporzadzanych-w-aptece/ dostęp 12.01.2021.
- https://receptura.pl/etykiety-lekow-recepturowych/ dostęp 12.01.2021.
- https://receptura.edu.pl/termin-przydatnosci-do-uzycia-leku-recepturowego/ dostęp 12.01.2021.