Pudry płynne jako forma leku

Pudry płynne to zawiesiny do użytku zewnętrznego. Mogą zawierać nawet do 50% cząstek stałych, które są rozproszone głównie w roztworze wodnym. Po odparowaniu wody, na powierzchni skóry dodane składniki pozostają w postaci pudru – stąd też pochodzi ich nazwa.

Do substancji, które najczęściej są stosowane w recepturze pudrów płynnych zaliczamy:

• talk (łac. Talcum, Talcum depuratum) – podstawowy składnik pudrów płynnych, który ma właściwości osuszające i osłaniające. Matowi skórę, a także zapobiega zbrylaniu pozostałych składników leku. Zabezpiecza skórę przed otarciami i podrażnieniami oraz chroni ją przed nadmiarem wilgoci. Dodatkowo talk absorbuje nadmiar sebum.
• tlenek cynku (łac. Zinci oxidum, Zincum oxydatum) – razem z talkiem stanowi podstawę w składzie pudrów płynnych. Posiada właściwości ściągające i antybakteryjne. Działa osuszająco, ochronnie, a także zmniejsza wydzielanie sebum. Dodatkowo jest naturalnym filtrem przeciwsłonecznym, który odbija i rozprasza promienie słoneczne. Stosuje się go głównie w terapii trądziku, świądu, liszai, w pieluszkowym zapaleniu skóry lub do hamowania nadmiernego pocenia się stóp
• skrobia pszeniczna – jest substancją higroskopijną, a dodatkowo zwiększa lepkość preparatów i poprawia ich właściwości reologiczne
• mentol (łac. Mentholum)– wykazuje miejscowe działanie chłodzące, a także dezynfekujące. Należy pamiętać, że kryształy mentolu są dość duże, a więc przed dodaniem do leku recepturowego należy je rozetrzeć. Można sobie to ułatwić przez dodanie kilku kropli etanolu, a następnie rozcieranie aż do całkowitego wyparowania alkoholu
• benzokaina (łac. Benzocainum, Anaesthesinum) – ma działanie miejscowo znieczulające, a z tego powodu jest szczególnie przydatna w terapii uporczywego świądu

Osobny artykuł: Jakie substancje rozetrzeć z kilkoma kroplami etanolu?

Jak wykonać puder płynny?

W celu wykonanie pudrów płynnych, należy stosować się do tych samych wymagań, co w przypadku innych zawiesin. Wielkość cząsteczek w zawiesinach do użytku zewnętrznego nie może być większa niż 80μm. Aby uzyskać takie rozdrobnienie, niezbędne jest mikronizowanie proszków w moździerzach oraz ich ujednolicenie. Niezbędne jest dodanie środka zwilżającego lub substancji zwiększającej lepkość w ilości takiej, aby powstała gęsta pasta. Po roztarciu substancji proszkowych, należy dodać resztę fazy zewnętrznej, dodatkowo przepłukując moździerz i pistel pozostałą ilością wody.

Pudry płynne po sporządzeniu i w trakcie przechowywania ulegają sedymentacji. Z tego powodu, należy oznaczyć je jako leki do użytku zewnętrznego oraz dodać etykietę „zmieszać przed użyciem”.

Czytaj również: „Przed użyciem wymieszać” – kiedy taka informacja powinna znaleźć się na leku robionym?

Przykłady recept na pudry płynne

Puder płynny z mentolem

Aby prawidłowo sporządzić tę receptę, należy w kilku kroplach etanolu rozetrzeć mentol, aż do odparowania alkoholu. Następnie stopniowo dodać talk i tlenek cynku, ucierając te substancje w moździerzu. Glicerol i roztwór kwasu bornego dodaje się w takiej ilości, aby uzyskać gęstą pastę. Po roztarciu proszków zawiesinę rozcieńcza się pozostałym roztworem kwasu bornego i na koniec przelewa do butelki, opłukując moździerz i pistel. Opakowanie oznacza się etykietą „zmieszać przed użyciem”.

Puder płynny z benzokainą

Puder płynny z klotrimazolem

Źródła:

1. pod red. Renaty Jachowicz: Receptura apteczna: podręcznik dla studentów farmacji
2. https://receptura.pl/talk-wlasciwosci-i-zastosowanie (dostęp z dnia 30 września 2022r.)
3. https://receptura.pl/tlenek-cynku-wlasciwosci-i-zastosowanie/ (dostęp z dnia 30 września 2022r.)