Pieluszkowe zapalenie skóry (PZS)
Schorzenie objawia się zaczerwienieniem i łuszczeniem się naskórka w okolicach przylegania pieluszki. Nieleczone prowadzi do obrzęku, grudek, pęcherzy i w końcu nadżerek. Zmianom towarzyszy świąd, a także zakażenia drożdżakami. W początkowym stadium zaleca się środki pielęgnujące, osuszające, ściągające, które zawierają na przykład tlenek cynku, związki taninowe, zasadowy galusan bizmutu. Zadaniem tego typu substancji jest ograniczenie kontaktu podrażnionej skóry z pieluszką i zmniejszenie uczucia świądu. Warto zwrócić uwagę na maść pośladkową, która jest sprawdzona i bezpieczna dla noworodków, niemowląt i małych dzieci. Niestety poprzez swoje właściwości okluzyjne utrudnia leczenie zmian o większym stopniu nasilenia. W przypadku zaostrzonej fazy wymaga się zastosowanie substancji przeciwdrobnoustrojowych i antyseptycznych (nystatyna), przeciwgrzybiczych (klotrimazol), a niekiedy przeciwzapalnych. U małych dzieci rekomenduje się glikokortykosteroidy o słabej sile działania, jak na przykład hydrokortyzon.
Pozostałe substancje wchodzące w skład leków recepturowych zalecanych w PZS to:
- Glicerolum
- Vaselinum album
- Dimeticonum
- Unguentum cholesteroli
- Eucerinum
- Lanolinum
- Talcum
- Vitaminum A liq.
- Vitaminum E liq.
- Acidum boricum
- Ureum purum
Lekarze nie zalecają tradycyjnych, domowych sposobów radzenia sobie z PZS, jak kąpiele w krochmalu czy używanie talku i skrobi kukurydzianej. Dlaczego? Substancje te tworzą na skórze pożywkę dla drożdżaków. Matki nie powinny także korzystać z kosmetyków, w skład których wchodzą substancje zapachowe, barwniki, parabeny oraz oleje mineralne. Mogą one spowodować dodatkowe podrażnienia i odczyny alergiczne delikatnej skóry dziecka.
Czytaj również: Pieluszkowe zapalenie skóry
Świąd skóry i wysypki alergiczne
Świąd skóry u dzieci może być wywołany przez alergeny, ukąszenia owadów, a także być wynikiem atopowego zapalenia skóry (AZS), które występuje w dwóch klinicznych formach:
- wypryskowa (mokra) – występuje najczęściej u niemowląt i dzieci starszych
- liszajowata (sucha) – występuje u dzieci starszych, młodzieży i dorosłych
Często się zdarza, że matki odnajdują „panaceum” na suchą i swędzącą skórę swoich dzieci w prostym leku recepturowym. Lekarze zaznaczają, że systematyczna pielęgnacja (nawilżanie i natłuszczanie) może być wystarczającą metodą leczenia AZS o niewielkim nasileniu stanu zapalnego.
Przykładowa recepta na lek nawilżająco – natłuszczający w AZS:
Rp. | |
Urea | 5,0 |
Aquae | 15,0 |
Ung. Cholesteroli | ad 100,0 |
M.f. ung. |
Osobny artykuł: Wiosenna alergia – jak może pomóc lek recepturowy?
W przypadku objawów nadkażenia bakteryjnego zmian wypryskowych, zalecane jest stosowanie preparatów odkażających lub zawierających antybiotyki, jak na przykład:
Rp. | |
Acidi salicylici | 3,0 |
Erytromycini | 1,0 |
Vaselini | ad 100,0 |
M.f. ung. |
Leki recepturowe stosowane na świąd skóry mogą dodatkowo zawierać w swoim składzie substancje znieczulające:
- Benzocainum
- Lidocainum hydrochloridum
- Tetracaini hydrochloridum
- Mentholum
Prometazyna
Nowym surowcem w recepturze o działaniu przeciwalergicznym jest prometazyna (Promethazini hydrochloridum). Jest lekiem przeciwhistaminowym I generacji. Sprawdza się w leczeniu odczynów alergicznych, na przykład po ukąszeniu owadów.
Jak wygląda recepta na lek zawierający w swoim składzie prometazynę?
Rp. | |
Promethazini hydrochloridi | 1,0 |
Mentholi | 0,5 |
Ethanoli 45% | ad 50,0 |
M.f. sol. |
Trądzik młodzieńczy
Trądzik pospolity dotyka osoby w wieku dorastania, między 12 a 19 rokiem życia. W lekach recepturowych stosowanych w leczeniu tego schorzenia wykorzystuje się substancje antyseptyczne, wysuszające, keratoplastyczne, zmniejszające ilość sebum, przeciwzapalne, a także bakteriobójcze (w tym antybiotyki). Dostępne są także inne surowce: kwas winowy i palmitynian askorbylu, które mają właściwości antyseptyczne, ściągające, przeciwzapalne i rozjaśniające.
Przykładowe surowce wchodzące w skład leków recepturowych w leczeniu trądziku:
- Acidum salicylicum
- Sulfur ad usum externum
- Resorcinum
- Acidum tartaricum
- Ascorbylis Palmitas
- Sapo kalinus
Osobny artykuł: Leki recepturowe na przebarwienia
Bibliografia:
- Pandyra-Kowlaska B., O recepturze na Dzień Matki, czyli co każda mama farmaceutka wiedzieć powinna, „Aptekarz Polski” 2022, nr 189, s.36-41
- Winnicka K., Leki recepturowe stosowane w leczeniu trądziku i przebarwień potrądzikowych, „Recepta.pl” 2019, nr 5
- Poradnik Receptury Współczesnej cz.I Fagron, Wydanie II poprawione 2015
- https://receptura.pl/pieluszkowe-zapalenie-skory/ Dostęp z dnia 15 maja 2023
mgr farm Aleksandra Siemionek