Jakie oleje wchodzą w skład roztworów olejowych?

Solutiones oleosae, czyli roztwory olejowe są opisywane jako roztwory substancji leczniczych w olejach. Mogą być stosowane na skórę, albo jako krople do oczu lub uszu. Najczęściej stosowanym rozpuszczalnikiem w roztworach olejowych jest olej rzepakowy (łac. Rapae oleum). Otrzymywany jest on z nasion kapusty rzepiku lub z nasion rzepaku. Opisywany jest jako jasnożółta, przezroczysta ciecz i zaliczany do olejów półwysychających.

Innymi olejami wykorzystywanymi w recepturze są olej lniany (łac. Oleum lini) i olej rycynowy (łac. Oleum ricini). Pierwszy pozyskiwany jest poprzez wyciskanie nasion lnu zwyczajnego. Charakteryzowany jako ciecz o żółtawej barwie i intensywnym zapachu. Z kolei olej rycynowy, który znany jest jako olej rącznikowy, pozyskiwany jest z nasion rącznika pospolitego. Ciecz gęsta i bezbarwna. Kwalifikuje się go jako olej nieschnący.

Kolejnym olejem wykorzystywanym w roztworach jest olej parafinowy. Olej ten jest bezbarwny i bezwonny. Olej stosowany na skórę ogranicza parowanie wody, przez co działa nawilżająco i natłuszczająco.

Osobny artykuł: Roztwory

Wymagania stawiane olejom

Właściwości olei są poddawane badaniom. Przede wszystkim badanymi parametrami są liczby nadtlenkowa, kwasowa i jodowa. Liczba nadtlenkowa jest to taka ilość  mianowanego roztworu tiosiarczanu sodu potrzebna do zmiareczkowania jodu wydzielonego z roztworu jodku potasu w wyniku działania nadtlenków zawartych w 1 gramie tłuszczu. Badana liczba jest miarą zawartości nadtlenków i jest ona traktowana jako wskaźnik stopnia zjełczenia tłuszczu (utlenienia).

Kolejną miarą jest liczba kwasowa, która określa ilość wolnych kwasów tłuszczowych. Wyraża się ją jako ilość mg wodorotlenku potasu potrzebną do zobojętnienia kwasów tłuszczowych zawartych w 1 gramie badanego tłuszczu. Inaczej mówiąc, liczba ta określa stopień hydrolizy tłuszczu.

Ostatnią liczbą określającą właściwości tłuszczów jest liczba jodowa, zwana miarą nienasycenia tłuszczu. Jest to taka liczba gramów chlorowca, w przeliczeniu na jod, który w sprzyjających warunkach przyłącza się do podwójnych wiązań w 100 gramach danego tłuszczu. Im większa liczba jodowa, tym stopień nienasycenia danego tłuszczu większy. Może służyć do identyfikacji poszczególnych tłuszczy.

Sprawdź także: Roztwory glicerolowe w recepturze

Przykłady recept roztworów olejowych

Olej kamforowy (Oleum Camphoratum) – roztwór kamfory w oczyszczonym oleju rzepakowym. Opisywany jest jako żółta, przezroczysta, oleista ciecz o zapachu kamfory. Posiada właściwości rozgrzewające. Wykorzystywany w łagodzeniu dolegliwości bólowych ze strony stawów i mięśni.

Oliwka salicylowa – roztwór kwasu salicylowego w oleju rzepakowym z dodatkiem rycynowego. Stosowana jest na nadmiernie zrogowaciałą skórę, np. w łuszczycy.

Trzeba pamiętać o tym, że rozpuszczalność kwasu salicylowego w oleju rzepakowym jest ograniczona (1:70-80). Łatwiej rozpuszcza się w oleju rycynowym (1:10). Dlatego część kwasu rzepakowego należy zastąpić olejem rycynowym.

Zobacz też: Czy kwas salicylowy można rozpuścić w oleju rzepakowym?

Przechowywanie roztworów olejowych

Należy pamiętać, że oleje ulegają spontanicznemu naturalnemu procesowi jakim jest jełczenie, któremu sprzyja podwyższona temperatura otoczenia i obecność światła. Dlatego też, przy przechowywaniu olejów bezwzględnie należy pamiętać o szczelnym zamknięciu opakowania oraz o ochronie przed światłem i wyższymi temperaturami.

Czytaj również:

• roztwory buforowe
• roztwory olejowe
• roztwory etanolowe

Bibliografia:

1. http://cib.umed.lodz.pl/pliki/Preparatyka-galenowa-2015.pdf?fbclid=IwAR0tuXs9vbJ_QjBdLsk_lQKXUMMiwQ9s8BY1VlMdwjEmg-5or7_67InrM8A.
2. Receptura apteczna, red. dr hab. n. farm. Jachowicz R., Warszawa 2008.
3. Podstawy receptury aptecznej: materiały do ćwiczeń dla studentów farmacji – pod redakcją Moniki Gajewskiej i Małgorzaty Sznitowskiej, wyd.: FUNDACJA PRO PHARMACIA FUTURA, 2017.