Każdy farmaceuta w swoim życiu zawodowym spotkał się z koniecznością przygotowania soli Erlenmeyera. W swoim składzie zawiera trzy sole bromków zmieszanych w ściśle określonym stosunku:
Ammonii bromidum (bromek amonu) | 1 cz. |
Kalii bromidum (bromek potasu) | 2 cz. |
Natrii bromidum (bromek sodu) | 2 cz. |
Najczęściej w recepturze aptecznej sól Erlenmeyera stosowana jest do otrzymania roztworu – solutio Erlenmeyeri. Obecnie stosowany jest 2,5% roztwór tej soli. Wykonanie polega na odważeniu poszczególnych składników, roztarciu i połączeniu ich w moździerzu. Następnie odważa się taką ilość mieszaniny substancji, aby otrzymać roztwór o wymaganym stężeniu, mając na uwadze ilość przepisanej wody.
Osobny artykuł: Mixtura Nervina – skład, wykonanie, zastosowanie
Jakie działanie na organizm wykazują bromki?
Bromki zawarte w soli Erlenmeyera wykazują słabe działanie uspokajające, a w większych dawkach nasenne. Mechanizm działania oparty jest na gromadzeniu się tych jonów po wchłonięciu w płynach międzykomórkowych i wypieraniu jonów chloru. W ten sposób wpływają na funkcjonowanie układu nerwowego. Farmakopea Polska nie określa maksymalnych dawek jednorazowych dla bromków, ustala jedynie maksymalne dawki dobowe.
Dla bromku sodu i potasu wynoszą one 1 g, a dla bromku amonu 0,5 g, przy czym dla preparatów zawierających więcej niż jedną sól bromkową maksymalna łączna dawka dobowa wynosi 1 g, w tym bromku amonowego maksymalnie 0,5 g. Za każdym razem należy przed wykonaniem recepty sprawdzić poprawność recepty oraz przeliczyć przepisane ilości składników – w razie przekroczenia dawek należy skontaktować się z lekarzem. Zwykle na receptach zalecane jest spożywanie 3 łyżek stołowych sol. Erlenmeyeri dziennie, co daje 45 ml płynu (łyżka stołowa = 15 ml). To stanowi mniej niż połowę maksymalnej dobowej dawki.
Sprawdź także: Uspokajające leki recepturowe
Działania niepożądane – czy musimy uważać na bromki?
Bromki już w dawkach terapeutycznych mogą wywołać działania niepożądane w postaci podrażnień przewodu pokarmowego, przy czym najbardziej toksyczny jest bromek amonu, później bromek potasu, najmniej toksyczny jest bromek sodu. Duże dawki soli bromu mogą być przyczyną wystąpienia groźnego zespołu toksycznego – bromizmu. Efekt ten spotykany jest także przy długotrwałym zażywaniu soli bromu na skutek tendencji tych związków do kumulowania się w organizmie. Obserwuje się też powolność wydalania bromków z ustroju z tego powodu, że nerki jednakowo reagują zarówno na bromki, jak i na chlorki.
W takim przypadku bromki nie są więc wydalane szybciej, pomimo bycia związkami obcymi dla organizmu. Na zatrzymanie się bromków w organizmie wpływać może także ubogie w sól pożywienie – organizm pokrywa wówczas zapotrzebowanie na jony chlorkowe – jonami bromkowymi. Najbardziej charakterystyczne objawy bromizmu to zaburzenia neurologiczne i psychiczne (psychozy, halucynacje) oraz wysypka skórna przypominająca trądzik (tzw. acne bromide). Zmiany skórne wywołane są wydalaniem związków bromu z potem, co powoduje podrażnienie i stany zapalne skóry. Zatrucia przewlekłe zdarzają się znacznie częściej niż zatrucia ostre.
Czytaj również: Rp. Mixt. nervinae, Neospasmini aa 250,0, M.f. mixt.
Przykłady recept zawierających sól Erlenmeyera:
Rp. | |
Sol.Sal. Erlenmeyeri | 6,0/120,0 |
Valerianae trae | |
Adonidis vern. Trae | |
Crataegi trae | aa 10,0 |
Phenobarbitali natrici | 0,3 |
Neospasmini | ad 200,0 |
M.f.mixt. | |
M.D.S. 1 łyżka na noc |
Rp. | |
Sal. Erlenameyeri | |
Luminali Natrii | aa 0,85 |
Neospasmini | 20,0 |
Aq. Dest. | 40,0 |
M.f.sol. |
Rp. | |
5% Sol. Sal. Erlenmeyeri | 150,0 |
Neospamini | 250,0 |
M.f.mixt. | |
M.D.S. 3 razy dziennie łyżkę stołową po jedzeniu |
Rp. | |
Sol. Sal. Erlenmeyeri | 200.0 |
M.D.S. 3 razy dziennie łyżkę |
Rp. | |
Sal. Erlenmeyeri | 10,0 |
Valerianae trae | 10,0 |
Phenobarbitali | 0,25 |
Passispasmini | 100,0 |
Aquae | ad 200,0 |
M.f.mixt. | |
S. 3 razy dziennie łyżeczka |
Literatura:
- Jachowicz R. (red.). Receptura apteczna. Podręcznik dla studentów farmacji. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015.
- Kostowski W., Herman Z.S., Farmakologia – podstawy farmakoterapii: podręcznik dla studentów medycyny i lekarzy. Wyd. 3 poprawione i uzupełnione. Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2006.
- http://www.aptekarzpolski.pl/2010/02/02-2010-receptariusz-mieszanka-uspokajajaco-nasercowa/ (dostęp 21.05.2020).
- https://receptura.pl/uspokajajace-leki-recepturowe/ (dostęp 21.05.2020).