Tylko trzy składniki, a tyle korzyści…

Spirytus salicylowy jest tanim i ogólnodostępnym środkiem o działaniu odkażającym. Według Farmakopei to etanolowo-wodny roztwór kwasu salicylowego o następującym składzie:

Spirytus salicylowy to przezroczysta, bezbarwna ciecz o charakterystycznym zapachu etanolu. W celu jego przygotowania należy rozpuścić odważony kwas salicylowy w etanolu i uzupełnić wodą.

 Osobny artykuł: Kalkulator etanolu

Kwas salicylowy

Substancja należy do niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) z grupy nieacetylowanych salicylanów. Wykazuje działanie przeciwgorączkowe, przeciwzapalne i przeciwbólowe ze względu na hamowanie cyklooksygenaz (COX) odpowiedzialnych za syntezę między innymi prostaglandyn prozapalnych w miejscu zapalenia. Stosowany zewnętrznie na skórę działa odkażająco, keratolitycznie i keratoplastycznie. Rozszerza również naczynia krwionośne skóry.

Osobny artykuł: Czy kwas salicylowy można rozpuścić w oleju rzepakowym?

Alkohol etylowy

Etanol ze względu na właściwości odwadniające, rumieniące, hemostatyczne, ściągające, chłodzące, jest stosowany w preparatach leczących niektóre zaburzenia skórne. Należy jednak mieć na uwadze jego silnie wysuszające i drażniące działanie na skórę.

Czytaj również: Stężenie masowe i objętościowe etanolu

Woda

Substancja w tym preparacie stanowi rozpuszczalnik, który pozwala na uzyskanie odpowiedniego stężenia alkoholu etylowego.

Zastosowanie spirytusu salicylowego – tylko dezynfekcja?

Spirytus salicylowy stosowany jest najczęściej jako środek odkażający skórę. Wykazano, że dezynfekcja roztworem 70% zawierającym alkohol etylowy w ciągu 2 minut, w których skóra nawilżana jest takim roztworem przyczynia się do zmniejszenia drobnoustrojów o 90%, a jednorazowe przetarcie skóry preparatem powoduje ich eliminację o 75%. Stosowany jest także do przecierania otarć naskórka. Ponadto zawarty w preparacie kwas salicylowy przenika przez warstwę sebum na skórze i wnika w głąb mieszków włosowo-łojowych. Tam wykazuje działanie bakteriobójcze i łagodzące, wspomagając usuwanie zanieczyszczeń. Z tego powodu dedykowany jest osobom ze skórą trądzikową. Dodatkowo redukuje keratynizację, proces nawarstwiania się martwych komórek naskórka w okolicach ujścia mieszków włosowych.

Warto też wiedzieć, że spirytus salicylowy ma również właściwości regenerujące oraz keratoplastyczne, to znaczy, że stymuluje odnowę naskórka. Zaleca się przecierać miejsca dotknięte trądzikiem 1–2 razy dziennie. Nie należy jednak stosować go przez długi okres czasu, ponieważ zawarty w spirytusie salicylowym etanol działa wysuszająco na skórę, przez co może zwiększyć pracę gruczołów łojowych. Doraźnie w problemach z łojotokiem można również sporządzić tonik do przecierania skóry używając w tym celu mieszaniny składającej się z 20% spirytusu i 80% wody. Kolejnym zastosowaniem, gdzie możemy użyć spirytusu salicylowego jako środka pomocniczego, jest grzybica paznokci. Codzienne przecieranie stóp po umyciu tym preparatem wspomaga leczenie schorzenia.

Sprawdź także: #03 Kwas salicylowy – podcast

Spirytus salicylowy – przeciwwskazania w stosowaniu 

Jak każdy preparat również spirytus salicylowy może powodować wystąpienie działań niepożądanych. Zawarty w składzie kwas salicylowy wykazuje umiarkowane działanie drażniące u osób, u których występuje uczulenie na salicylany, prowadząc do miejscowego zapalenia kontaktowego skóry. Nie zaleca się także jego używania u niemowląt i małych dzieci.

Nie należy również stosować leku na otwarte rany i duże powierzchnie skóry ze względu na wchłanianie etanolu i możliwość wystąpienia objawów zatrucia kwasem salicylowym. Z powodu zawartości alkoholu, częste stosowanie może powodować podrażnienie i nadmierne wysuszenie skóry, stąd preparat nie zalicza się do środków długotrwałego stosowania w przypadku trądziku czy innych problemów kosmetycznych.

Osobny artykuł: 40% maść mocznikowa z kwasem salicylowym

Literatura:

1. Farmakopea Polska VI, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa, URPLWMiPB, 2002.
2. Kapuścińska A., Nowak I., Zastosowanie kwasów organicznych w terapii trądziku i przebarwień skóry, „Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej” 2015, nr 69, s. 380.
3. Ziembińska A., Szpindor M., Porównanie efektywności bakteriobójczego wpływu środków dezynfekcyjnych na mikroorganizmy izolowane z naskórka, „Chemik” 2013, 67 (2), s. 11.
4. https://receptura.pl/roztwory-etanolowe-w-recepturze-ogolna-charakterystyka-i-przyklady (dostęp 03.06.2020).
5. https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=489 (dostęp 03.06.2020).