Jakość procesu sterylizacji
Proces sterylizacji jest zespołem czynności, w wyniku których zostaje wytworzony wyrób jałowy. Rezultatów wyjaławiania nie można w pełni zweryfikować, na przykład poprzez badanie produktu końcowego. Z tego powodu niezbędna jest rutynowa kontrola efektywności procesu, która potwierdzi właściwy stopień dekontaminacji wsadu.
Osobny artykuł: Sterylizacja suchym, gorącym powietrzem – na czym polega?
Kontrola sprzętu – wskaźniki fizyczne
Właściwa kontrola urządzenia odgrywa zasadniczą rolę w monitorowaniu przebiegu sterylizacji. Każdy pakiet musi być poddany działaniu czynnika wyjaławiającego o określonych parametrach. W przypadku sterylizatora powietrznego jest to temperatura oraz czas wyjaławiania. Niezmiernie ważna jest ciągła kontrola przyrządów pomiarowych, w które sterylizator powietrzny został wyposażony przez producenta.
Parametry procesu zapisane przez rejestrator zintegrowany z urządzeniem stanowią dokument sprawności sterylizatora. Wskaźniki fizyczne nie dostarczają informacji o warunkach panujących wewnątrz wyjaławianego materiału, dlatego niezbędne jest stosowanie dodatkowych wskaźników innego rodzaju.
Czytaj również: Wyjaławianie parą nasyconą pod ciśnieniem – autoklawy
Kontrola wsadu – wskaźniki chemiczne i biologiczne
Kontrola wsadu zapewnia informacje na temat penetracji czynnika sterylizującego, efektywności bakteriobójczej danego procesu i wraz z pozostałymi elementami kontroli stanowi podstawę do zwolnienia wyrobów po sterylizacji. Polega on na stosowaniu wskaźników biologicznych i/lub chemicznych umieszczanych w zestawach testowych reprezentatywnych dla sterylizowanych wsadów.
Wskaźniki chemiczne są to substancje chemiczne zawarte w paskach, arkuszach, nalepkach, taśmach samoprzylepnych, bądź szklanych fiolkach które zmieniają barwę, jeśli zostaną osiągnięte prawidłowe wartości parametrów wyjaławiania. Większość wskaźników chemicznych obecnie stosowanych reaguje nie tylko na osiągnięcie odpowiedniej temperatury, ale także jej trwanie przez określony czas (wskaźniki wieloparametrowe).
Wskaźniki biologiczne to standaryzowane preparaty zawierające niechorobotwórcze i oporne na określony rodzaj czynnika wyjaławiającego przetrwalniki zarodnikujące odpowiednich drobnoustrojów. Dla sterylizacji suchym gorącym powietrzem stosuje się spory Bacillus atrophaeus. Dostępne na rynku wskaźniki biologiczne mają najczęściej postać krążków bibułowych nasączonych zawiesiną przetrwalników lub testów fiolkowych. Wskaźniki ze sporami umieszcza się w miejscach, które zostały uprzednio zidentyfikowane jako najmniej korzystne. Po etapie sterylizacji wskaźnik, w warunkach aseptycznych, przenosi się na pożywkę i inkubuje. Zabicie testowych przetrwalników świadczy o tym, że wszystkie inne drobnoustroje znajdujące się w wyjaławianym materiale zostały uśmiercone. Kontrolę biologiczną należy wykonywać nie rzadziej niż raz w miesiącu, każdorazowo po naprawie sterylizatora oraz po stwierdzeniu nieprawidłowości za pomocą wskaźników chemicznych.
Sprawdź także: Wyjaławianie i dezynfekcja pomieszczeń – dezynfekcja promieniami nadfioletowymi
Kontrola pakietu
Kontrola pakietu polega na stosowaniu wskaźników chemicznych wewnątrz pakietów. To uzupełnienie kontroli wsadu. Jest to najlepsza metoda wykrycia wszelkich błędów, gdyż kontrola wsadu może nie wykryć błędów lokalnych w pojedynczych pakietach. Wskaźnik chemiczny wewnątrz pakietu gwarantuje, że czynnik sterylizujący dotarł do wyjaławianego materiału.
Czytaj również: Suszarka i loża z laminarnym nawiewem powietrza w aptecznej recepturze
Kontrola ekspozycji
Kontrola ekspozycji pozwala na bezpośrednie odróżnienie pakietów wysterylizowanych od niesterylizowanych. W tym celu stosuje się wskaźnik chemiczny umieszczany na zewnątrz pakietu. Najpowszechniej stosowanymi wskaźnikami ekspozycji są taśmy samoprzylepne z nadrukowaną substancją chemiczną, która zmienia zabarwienie w określonych warunkach.
Literatura:
- Sznitowska, M. (2017). Farmacja stosowana: technologia postaci leku. PZWL.
- http://anmar.tychy.pl/wp-content/uploads/2015/01/Systemy-monitorowania-procesow-sterylizacyjnych.pdf.
- Sokół-Leszczyńska B., Sztark E., Leszczyński P., Młynarczyk G., Wróblewska M., Przygotowanie instrumentarium medycznego do zabiegów chirurgicznych. Część II – sterylizacja i reprocesowanie. POST.MIKROBIOL., 2012, 51, 4, 315-321 (online).
