Rodzaje tabletek używanych w recepturze
Na rynku leków gotowych dostępne są tabletki różniące się między sobą technologią wytwarzania oraz miejscem i sposobem uwalniania substancji leczniczej. Farmakopea wyróżnia następujące rodzaje tabletek do podawania doustnego:
- niepowlekane,
- powlekane,
- dojelitowe,
- o zmodyfikowanym uwalnianiu, w tym tabletki o przedłużonym uwalnianiu,
- do sporządzania roztworu doustnego,
- do sporządzania zawiesiny doustnej,
- musujące,
- ulegające rozpadowi w jamie ustnej,
- liofilizaty doustne,
- do stosowania w jamie ustnej.
Spośród wymienionych rodzajów tabletek w recepturze wykorzystuje się tabletki niepowlekane i powlekane. Szczególnym przypadkiem są tabletki dojelitowe, których można użyć tylko, jeśli jednorazowa dawka substancji leczniczej jest taka sama jak jej zawartość w jednej tabletce. Nierozdrobnione tabletki dojelitowe umieszcza we wnętrzu kapsułki skrobiowej wraz ze sproszkowanymi składnikami.
Osobny artykuł: Receptura off-label – proszki dzielone z propranololem
Jak usunąć otoczkę z tabletek drażowanych?
W technologii wytwarzania tabletek drażowanych rdzenie pokrywa się grubą warstwą cukrowej powłoki. Gdy korzystamy z drażetek na recepturze, musimy z nich tę powłokę usunąć. Aby tego dokonać, możemy zastosować następujące sposoby:
- Polanie drażetek ciepłą wodą na sitku i osuszenie tabletek gorącym powietrzem.
- Zanurzenie drażetek w 45% roztworze alkoholu izopropylowego, a gdy powłoczki rozpuszczą się w dostatecznym stopniu – przeniesienie do 91% izopropanolu w celu przerwania dalszego rozpuszczania i odciągnięcia wody. Na końcu suszy się tabletki gorącym powietrzem.
- Ogrzewanie drażetek przez kilka minut w suszarce w temperaturze 105°C, a następnie zanurzenie w etanolu 96°; na skutek uciskania powierzchni drażetek przez bibułę następuje odpryśnięcie powłoczki.
Tabletki powlekane substancjami wielkocząsteczkowymi
W przypadku zastosowania tabletek powlekanych polimerami, czyli substancjami wielkocząsteczkowymi, najlepszym sposobem na usunięcie otoczki jest przesianie sproszkowanej tabletki przez sito. Wtedy substancja czynna oraz substancje pomocnicze zawarte w rdzeniu tabletki obecne są w masie proszkowej, natomiast fragmenty otoczki pozostają na sicie.
Osobny artykuł: Rozdrabnianie surowców do receptury aptecznej
Rodzaje tabletek, które nie mogą zostać użyte w recepturze
Aby można było wykorzystać tabletki leków gotowych w recepturze, należy je wcześniej sproszkować. Wszelkie tabletki o zmodyfikowanym uwalnianiu lub systemy terapeutyczne nie mogą zostać poddane temu procesowi, ponieważ wpłynąłby on na szybkość i sposób uwalniania substancji leczniczej.
W konsekwencji mogłoby dojść do przekroczenia dawki terapeutycznej i wystąpienia działań niepożądanych, włącznie z działaniem toksycznym.
Sprawdź także: Leki, które mogą być traktowane jako surowce farmaceutyczne
Bibliografia:
- Receptura apteczna. Podręcznik dla studentów farmacji, Renata Jachowicz (red.), Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2007.
- Farmacja praktyczna, Renata Jachowicz (red.), Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2007.
- Farmacja stosowana. Technologia Postaci Leku, Małgorzata Sznitowska (red.), Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2017.
