Trądzik – czy lek recepturowy może pomóc?

Trądzik pospolity (łac. Acne vulgaris) jest powszechnym schorzeniem skóry, które dotyka nie tylko młodzież w okresie dojrzewania, ale coraz jest częściej problemem dorosłych. W jego terapii ważną rolę odgrywają leki magistralne. Jakie substancje recepturowe są skuteczne w walce z trądzikiem?
Maści, roztwory i zawiesiny są częstą postacią leku recepturowego na trądzik (fot. Shutterstock).

Trądzik wiąże się z pobudzaniem gruczołów łojowych do nadprodukcji sebum. Dodatkowo następuje zaczopowanie ujść mieszków włosowych złuszczającymi się komórkami naskórka, co tworzy tzw. zaskórniki. Następnie może dojść do stanu zapalnego w wyniku kolonizacji zaskórników przez bakterie Propionibacterium acnes, rozkładające sebum do wolnych kwasy tłuszczowych. Substancje te drażnią nabłonek pęcherzyka i wywołują odpowiedź zapalną, co sprzyja tworzeniu ropnych krost [1,2].

Trądzik – przyczyny

Do wystąpienia trądziku przyczyniają się zaburzenia hormonalne, nieprawidłowa praca gruczołów łojowych oraz gwałtowny wzrost bakterii. Te z kolei mogą być następstwem:

  • predyspozycji genetycznych,
  • okresu dojrzewania,
  • ciąży,
  • zespołu policystycznych jajników,
  • przyjmowania niektórych leków,
  • złego doboru kosmetyków,
  • nieprawidłowej diety lub nietolerancji pokarmowych [1,2].

Osobny artykuł: Leki recepturowe stosowane w infekcjach bakteryjnych skóry

Substancje recepturowe w leczeniu trądziku

W schorzeniach dermatologicznych związanych z trądzikiem często stosuje się leki recepturowe, zawierające w swoim składzie takie substancje, jak:

  • Siarka strącona (łac. Sulfur praecipitatum, Lac Sulfuris) – działa keratolitycznie i przeciwbakteryjnie w wyniku redukcji do siarkowodoru, toksycznego dla Propionibacterium acnes. Stosowana w stężeniach 5-30% [3,4].
  • Cynober, czerwony siarczek rtęci (łac. Hydrargyrum sulfuratum rubrum, Cinnabaris) – działa przeciwbakteryjnie, wysuszająco i hamuje powstawanie ropnych zmian. Stosowany zwykle w stężeniach 0,5–1%, a w przypadku past – do 2% [3,4].
  • Tlenek cynku (łac. Zinci oxydum) – działa poprzez zapewnienie fizycznej bariery, która zapobiega podrażnieniom skóry i pomaga leczyć uszkodzenia. Tlenek cynku wykazuje właściwości ściągające i wysuszające, a także słabe działanie przeciwbakteryjne. Stosowany w stężeniach 1-20% [4].
  • Ichtiol, ichtammol, ichtyol (łac. Ammonii bituminosulfonas) – działa słabo odkażająco, przeciwzapalnie, ściągająco, przeciwobrzękowo oraz ułatwia odprowadzanie ropy ze zmian skórnych. Używane stężenia to 1-15% [4,5].
  • Kwas borowy (łac. Acidum boricum) – działa słabo przeciwbakteryjnie, ściągająco i złuszczająco. Stosowany w stężeniach 1-10% [3,4].
  • Kwas salicylowy (łac. Acidum salicylicum) – działa keratolitycznie, odkażająco, i przeciwzapalnie. Wykorzystywane stężenia są zależne od zastosowania. W stężeniu 1-10% wykazuje działanie odkażające, zaś 10-20% – keratolityczne [3,4].
  • Witamina A, octan retinolu (łac. Vitaminum A, Retinoli acetas) – łagodzi stany zapalne, przyśpiesza gojenie skóry [6].
  • Rezorcynol, rezorcyna (łac. Resorcinolum) – działa przeciwbakteryjnie i złuszczająco. Zmniejsza wydzielanie łoju i odblokowuje gruczoły łojowe. Wykorzystywane stężenia to 1-10% [4,5].
  • Chloramfenikol, detreomycyna (łac. Chloramphenicolum, Detreomycinum) – odwracalnie wiąże się z podjednostką 50S rybosomu bakteryjnego i wybiórczo hamuje aktywność enzymu peptydylotransferazy, przez co blokuje syntezę białek. Stosowany zewnętrznie w stężeniach do 2% [4,7].
  • Erytromycyna (łac. Erythromycinum) – to antybiotyk bakteriostatyczny z grupy makrolidów. Blokuje syntezę białek bakteryjnych wskutek odwracalnego wiązania z podjednostką 50S rybosomu, co zaburza proces wydłużania łańcucha polipeptydowego. Stosowany zewnętrznie w stężeniach do 2% [4,8].

x

Przykłady recept

Rp.

Ammonii bituminosulfonas 10,0

Lanolinum 45,0

M.f. ung.

 

Rp.

Resorcinoli 0,5

Acidi borici 2,0

Aquae ad 100,0

M.f. sol.

 

Rp.

Erythromycini 0,6

Ichtyoli 1,5

Pastae Zinci oxydi ad 30,0

M.f. pasta

 

Rp.

Resorcini 3,0

Sulf p-pti 3,0

Detreomycini 2,0

Spir Vini 70% ad 100,0

M.f. sol.

Bibliografia:

  1. https://www.verywellhealth.com/what-is-acne-vulgaris-15492
  2. https://www.uptodate.com/contents/acne-vulgaris-overview-of-management?search=acne%20vulgaris&source=search_result&selectedTitle=1~150&usage_type=default&display_rank=1
  3. http://tradzik-pospolity.pl/artykul/24/preparaty-recepturowe/
  4. Wykaz dawek. Farmakopea Polska X, 2014.
  5. https://www.aptekarzpolski.pl/wp-content/uploads/2019/11/102019.pdf
  6. https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=703
  7. https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=170
  8. https://journals.viamedica.pl/forum_dermatologicum/article/view/51780/42934
logo