Wody aromatyczne były znane już alchemikom

Według źródeł historycznych wody aromatyczne były znane już w IX wieku naszej ery [1]. Do lecznictwa wprowadzili je arabscy alchemicy tworzący tzw. Szkołę Gebera. Do XV wieku wody te otrzymywano w procesie destylacji z parą wodną. Dopiero w późniejszym okresie preparaty te zaczęto otrzymywać przez bezpośrednie rozpuszczenie olejków eterycznych w wodzie [2].

Właściwości wód aromatycznych

Preparaty wód aromatycznych stanowią częściowo roztwory rzeczywiste, a częściowo roztwory koloidalne. Wynika to nie tylko z różnic w rozpuszczalności poszczególnych składników, ale również ze złożonego charakteru chemicznego olejków eterycznych. W konsekwencji ta postać leku ma dość niską trwałość. Dlatego też zaleca się, by wody aromatyczne były przygotowywane w małych ilościach i przechowywane w szczelnych, odizolowanych od światła naczyniach w temperaturze pokojowej. Jest to bardzo ważne, zważywszy na to, że zbyt niska temperatura otoczenia, w której przechowywany jest dany preparat może doprowadzić do wytrącenia olejku eterycznego z roztworu [2].

Osobny artykuł: „Chronić od światła” – jakich leków dotyczy?

Jaką wodę użyć do sporządzenia preparatu? 

Pod wpływem tlenu z powietrza związki aromatyczne mogą łatwo ulec utlenieniu. Należy mieć również na uwadze fakt, że wody aromatyczne są podatne na rozwój bakterii. Przygotowując więc preparat wody aromatycznej, farmaceuta powinien posiadać wodę świeżo przegotowaną, która ostudzona do 40-50°C powinna być pozbawiona tlenu i bakterii [2].

Olejek z mięty pieprzowej

Jest to jeden z trzech składników wody miętowej, który ze względu na swoje właściwości lecznicze był używany już od czasów starożytnych. Sam olejek pozyskiwany jest ze świeżych liści mięty pieprzowej. Źródła pisane wskazują, że olejek ten zawiera takie składniki, jak mentol, estry mentolu, ketony, mentofuran, monoterpeny oraz tlenki terpenowe. Według źródeł pisanych olejek ma podobne właściwości do liścia mięty.

Działa przeciwskurczowo w obrębie przewodu pokarmowego, a także pobudza wydzielanie soków trawiennych, szczególnie żółci. Notuje się, że olejek z mięty pieprzowej wykazuje się zwiększonym działaniem uspokajającym, spazmolitycznym i antyseptycznym względem liścia [3]. Ze względu na działanie przeciwdrobnoustrojowe olejek ten dodawany jest do preparatów do płukania jamy ustnej. Ma on działać zarówno profilaktycznie, jak i leczniczo w chorobach przyzębia, zapaleniu dziąseł czy zapobiegać tworzeniu się nazębnej płytki naddziąsłowej [4].

Osobny artykuł: Oleje roślinne stosowane w recepturze

Skład wody miętowej

Woda miętowa (Aqua Menthae piperitae, FP III) jest preparatem o następującym składzie [2]:

 Woda miętowa – wykonanie

Proces sporządzania wody miętowej polega na roztarciu z talkiem olejku mięty pieprzowej i późniejszym wykłóceniu go z wodą o temperaturze 35-40°C. Po kilku dniach zawiesinę należy przesączyć. Warto pamiętać, że talk w tym procesie pełni rolę środka, który zwiększa powierzchnię właściwą olejku eterycznego. Przyśpiesza to i ułatwia rozpuszczenie olejku w wodzie [2].

Woda miętowa – działanie i zastosowanie

Woda miętowa jest wykorzystywana jako corrigens i adiuvans. Pojęcia te oznaczają, że woda ta w pierwszym przypadku stanowi środek poprawiający smak i zapach danego leku [5]. Z kolei jako adiuvans wykorzystywana jest ona w lekach stosowanych w chorobach przewodu pokarmowego [2].

Sprawdź także: Corrigentia – substancje stosowane w recepturze poprawiające smak i zapach leków

Według źródeł pisanych woda miętowa znajduje zastosowanie jako środek przeciwskurczowy i wiatropędny przy wzdęciach i kolce ze wzdęciami. Wykorzystuje się go również przy łagodzeniu nudności i wymiotów. Preparat ten zaliczany jest do delikatnych środków pobudzających [6].

Bibliografia:

1. https://farmacja.pl/zapomniane-plynne-postaci-lekow-2/.
2. PREPARATY Galenowe – J. Pluta, D. Haznar-Garbacz, B. Karolewicz, M. Fast, wydanie I polskie, Wrocław, 2010.
3. Farmakognozja – Irena Matławska, UM Poznań, 2008.
4. Kusiak, Aida, et al. „Działanie olejku z mięty pieprzowej na bakterie beztlenowe.” Dental and Medical Problems3 (2010): 334-338.
5. https://www.umb.edu.pl/photo/pliki/WL_jednostki/zaklad_farmakologii/stomatologia/008.zasady_zapisywania_lekow_recepturowych_oraz_tworzenia_nazw.pdf.
6. https://www.henriettes-herb.com/eclectic/kings/mentha-pipe_aqua.html.