Wymagania dotyczące prawidłowego przechowywania surowców farmaceutycznych

Apteka to nie tylko miejsce, gdzie wykonuje się leki recepturowe i wydaje je pacjentom. Sporządzanie preparatów farmaceutycznych jest z logicznego punktu widzenia związane z koniecznością przechowywania surowców, niezbędnych do ich wytwarzania. Kwestie poprawnego ich magazynowania w aptece określa co najmniej kilka różnych aktów prawnych.
Najlepszą metodą na przechowywanie surowców jest używanie do ich składowania oryginalnych opakowań producenta (fot. Shutterstock).

Po pierwsze – odpowiednie warunki lokalowe

Podstawowym elementem, od którego zaczyna się proces właściwego przechowywania surowców farmaceutycznych, jest spełnienie wymogów, jakim powinien odpowiadać lokal apteki. W tym kontekście szczególnie interesuje nas kwestia pomieszczeń związanych z apteczną recepturą, tj.:

  • izba recepturowa,
  • zmywalnia.

Zapewnienie właściwych warunków przechowywania surowców do sporządzania leków recepturowych jest możliwe przy spełnieniu wymogu, aby „pomieszczenia apteki przeznaczone na izbę recepturową posiadały urządzenia, zapewniające minimum 2-krotną wymianę powietrza w ciągu godziny”. Dodatkowo izba recepturowa musi być obowiązkowo wyposażona w zabezpieczenia niwelujące możliwość nadmiernego nasłonecznienia przechowywanych w niej surowców.

 Osobny artykuł: Niezbędne wyposażenie receptury aptecznej

Jako nierozłączny element podstawowego wyposażenia pomieszczenia recepturowego wymienić należy:

  • stół (pokryty łatwo zmywalnym tworzywem),
  • szafy/regały do przechowywania surowców recepturowych,
  • a także niezbędne urządzenia, naczynia i utensylia.

Wszystko to ma na celu zapewnienie właściwych warunków, zarówno sporządzania, jak i przechowywania leków recepturowych i surowców farmaceutycznych, co pozwala na niezakłóconą pracę w izbie recepturowej.

Po drugie – warunki właściwego przechowywania surowców

Ogólne zasady przechowywania w aptece surowców farmaceutycznych mają na celu zagwarantowanie, że wykonany z ich użyciem lek recepturowy spełnia wszystkie wymagania jakościowe, określone dla tego typu preparatów. Wiąże się to z kilkoma zasadami, które ujęte zostały m.in. w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie podstawowych warunków prowadzenia apteki. Wynika z nich, że:

  1. Surowce farmaceutyczne przechowuje się w sposób uporządkowany, z uwzględnieniem różnic w formie/postaci surowca czy też kierunku jego działania.
  2. Właściwy sposób uporządkowania surowców dotyczy zwłaszcza substancji bardzo silnie działających (szafka A) oraz środków odurzających i substancji psychotropowych.
  3. Środki odurzające grup I-N i II-P przetrzymuje się w zamykanych, metalowych szafach lub kasetach, które są trwale przytwierdzone do ściany lub podłogi.
  4. Surowce przechowuje się w sposób zabezpieczający je przed zabrudzeniem, zakurzeniem i zniszczeniem – najlepiej, jeśli nie dotykają one ścian i podłogi.
  5. Najlepszą metodą na przechowywanie surowców jest używanie do ich składowania oryginalnych opakowań producenta – zabezpiecza to je przed wnikaniem wilgoci i kurzu.
  6. Inną metodą jest stosowanie naczyń własnych apteki, które powinny być bezwzględnie czytelnie opisane.

Sprawdź także: Jak zoptymalizować koszty związane z prowadzeniem receptury?

Jak oznaczyć naczynia?

Napis na naczyniach powinien zawierać nazwę surowca, nazwę wytwórcy, numer serii i termin ważności. Wspomniane zaś naczynia do przechowywania oznacza się:

  • białym napisem na czarnym tle otoczonym czerwoną obwódką – dla surowców będących środkami odurzającymi,
  • białym napisem na czarnym tle otoczonym białą obwódką – dla surowców będących środkami bardzo silnie działającymi,
  • czerwonym napisem na białym tle otoczonym czerwoną obwódką – dla surowców będących środkami silnie działającymi,
  • czarnym napisem na białym tle otoczonym czarną obwódką – dla pozostałych surowców.

Często zapominanym, a jednak koniecznym i ważnym aspektem jest zapewnienie w aptece dostępu do fachowej literatury farmaceutycznej, w szczególności aktualnie obowiązującej Farmakopei Polskiej. Uzyskane na jej podstawie informacje odnośnie konkretnych surowców mogą być z powodzeniem wykorzystane również do właściwego ich magazynowania.

Czytaj również: Suszarka i loża z laminarnym nawiewem powietrza w aptecznej recepturze 

Odpowiednie przechowywanie surowców farmaceutycznych zabezpiecza je zatem przed niekorzystnym działaniem czynników zewnętrznych, ale również (a może i przede wszystkim) przed ewentualną pomyłką ze strony farmaceuty. Wszak niewłaściwy surowiec, użyty do sporządzenia danego leku recepturowego to olbrzymie niebezpieczeństwo dla pacjenta. Warto więc wziąć to pod uwagę.

Zapraszamy serdecznie do wzięcia udziału w konkursie „Najtrudniejszy lek recepturowy, z jakim spotkałeś się w trakcie swojej pracy zawodowej”! Sponsorem nagród jest Zakład Farmaceutyczny „Amara” Sp. z o.o., która jest pionierem w produkcji substancji do receptury aptecznej.

Literatura:

  1. Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie podstawowych warunków prowadzenia apteki.
  2. Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie szczegółowych wymogów, jakim powinien odpowiadać lokal apteki.
  3. Obwieszczenie Ministra Zdrowia w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie środków odurzających, substancji psychotropowych, prekursorów kategorii 1 i preparatów zawierających te środki lub substancje.
  4. Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii.
logo