Wśród całej gamy gotowych środków znajdziemy również leki recepturowe, które świetnie sprawdzą się w tej sytuacji. Z racji, że receptura apteczna staje się mocno zapomnianym aspektem działalności farmaceuty postanowiliśmy przybliżyć Państwu temat leków recepturowych, które stosowane mogą być ze względu na właściwości uspokajające.
Osobny artykuł: Leki recepturowe o działaniu miejscowo znieczulającym
Gotowe leki uspokajające
Wśród anksjolityków, dostępnych w aptekach znaleźć możemy preparaty zawierające substancje z grupy benzodiazepin, barbituranów, antagonistów receptorów serotoninergicznych (5HT1A) czy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny. Mechanizm działania tych leków związany jest głównie z nasileniem przewodnictwa hamującego kwasu
gamma-aminomasłowego (GABA) w ośrodkowym układzie nerwowym (OUN) lub zahamowaniem degradacji monoamin w szczelinie synaptycznej [1]. Niestety przyjmowanie większości leków zaliczanych do wyżej wymienionych grup wiąże się z występowaniem działań niepożądanych. Do takich efektów zaliczyć możemy: senność, potęgowanie problemów z koncentracją, apatię. Długotrwałe przyjmowanie może prowadzić do powstania zależności fizycznej, a po nagłym zaprzestaniu przyjmowania- objawów odstawiennych. Należy pamiętać, że pacjenci uzależnieni od tego typu preparatów powinni poddać się nadzorowanej detoksykacji, w trakcie której stopniowo zmniejszana będzie dawka przyjmowanych preparatów uspokajających.
Sprawdź także:
- leki recepturowe stosowane do oczu
- leki recepturowe stosowane na trudno gojące się rany
- leki recepturowe stosowane do ucha
Receptura apteczna
W recepturze aptecznej można odnaleźć wiele połączeń, które sprawdzają się w terapii dolegliwości na tle nerwowym. W powszechnie stosowanych składach przewija się kilka znanych z działania uspakajającego substancji i surowców, do których zaliczyć możemy m.in.:
- Mieszaninę bromku sodu, bromku amonu i bromku potasu (sól Erlenmayera) – składniki w mniejszych dawkach odpowiadają za wywołanie działania uspakajającego. Ich mechanizm działania związany jest z wypieraniem jonów chlorkowych z komórek (w szczególności neuronów). Efektem tego jest zakłócenie funkcjonowania układu nerwowego. Warto pamiętać, że połączenie bromków jest już rzadko stosowane, nawet w dawkach terapeutycznych może powodować wystąpienie działań niepożądanych [1].
- Pochodne kwasu barbiturowego – mimo, że o substancjach z tej grupy słyszy się coraz rzadziej, w mieszankach łagodzących zszargane nerwy ciągle stosowany jest fenobarbital. Coraz rzadsze wykorzystanie pochodnych kwasu barbiturowego związane jest z ich wysokim potencjałem uzależniającym, powodowaniem licznych interakcji oraz niskim indeksem terapeutycznym [1].
- Tinctura hyperici (nalewka z dziurawca) – większe dawki alkoholowych wyciągów z Hypericum perforatum L. wykazują działanie antydepresyjne, łagodzące nerwy. Obecnie uważa się, że za takie działanie surowca odpowiedzialna jest zawarte w nim hiperycyna i ksantony. Minusem stosowania tej nalewki jest zwiększenie wrażliwości skóry na promienie UV oraz możliwość wystąpienia interakcji w przypadku gdy pacjent przyjmuje jednocześnie inne preparaty np. antykoncepcyjne czy przeciwzakrzepowe [2], [3].
- Tinctura valerianae (nalewka z kozłka) – wyciągi z korzenia kozłka są przetworami, którym przypisuje się typowe działanie tłumiące stany emocjonalne w OUN. Uznawane są za bezpieczne i nieuzależniające preparaty, których stosowanie nie upośledza w znacznym stopniu zdolności kognitywnych. Mówi się, że mechanizm działania uspakajającego zawdzięczany jest wpływaniu na przewodnictwo GABA-ergiczne zawartych w surowcu związków irydoidowych [4].
Przykładowe leki recepturowe o działaniu uspakajającym [5]
Rp. | |
Phenobarbitali natrici | |
Codeini phosphatis | aa 0,85 |
Metamizoli natrici | 20,00 |
Valerianae tinct. | 40,0 |
Neospasmini | 50,00 |
Aquae | ad 250,00 |
M.f.mixt. | |
D.S. 3*dziennie łyżeczkę |
Rp. | |
Sal. Erlenmayeri | |
Luminali Natrii | aa 0,85 |
Neospasmini | 20,00 |
Aq. dest. | 40,0 |
M.f. sol. | 50,00 |
Rp. | |
Sal. Erlenmeyeri | |
Tinct. Adonidis vernalis | |
Tinct. Convallariae maialis | |
Tinct. Crataegi | |
Tinct. Valerianae | aa 10,0 |
Luminali natrii | 0,3 |
Novalgini | 4,0 |
Aqua destill. | 20,0 |
Neospasmini | ad 250,0 |
M.f. mixt. | |
D.S. 2 x dziennie łyżka stołowa |
Rp. | |
Phenobarbitali natrici | 0,09 |
Lactosi | 0,2 |
M.f. pulv. | |
D.t.d. No 20 | |
D.S. 3 razy dziennie proszek |
Osobny artykuł: Leki recepturowe stosowane w dermatozach z silnym świądem
Bibliografia:
[1] W. Kostowski, Z. Herman „Farmakologia – podstawy farmakoterapii”, PZWL, Warszawa 2004, wyd 3.
[2] ‘Hyperici herba czyli Ziele dziurawca’. [Online]. Dostęp: http://www.farmakognozjaonline.pl/baz_suro/baza.php?jezyk=&klasa=herba&id=36. [Data: 13-Jun-2019].
[3] J. Barnes, L. A. Anderson, and J. D. Phillipson, ‘St John’s wort (Hypericum perforatum L.): a review of its chemistry, pharmacology and clinical properties’, J. Pharm. Pharmacol., vol. 53, no. 5, pp. 583–600, 2001.
[4] ‘Valerianae radix czyli Korzeń kozłka’. [Online]. Dostęp: http://www.farmakognozjaonline.pl/baz_suro/baza.php?jezyk=&klasa=radix&id=75. [Data: 13-Jun-2019].
[5] Jachowicz R.: Receptura apteczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2010.