Krople (guttae) są płynną postacią leku otrzymywaną w wyniku rozpuszczenia substancji leczniczej w rozpuszczalniku, leku płynnym albo zmieszania kilku leków płynnych. Rozpuszczalnikiem może być woda, etanol, glicerol, parafina jak i oleje roślinne. Krople zwykle przepisywane są w niewielkich ilościach od 5 do 30g. Ze względu na wyższe stężenie substancji czynnych niż w pozostałych płynnych postaciach leku dawkowane są za pomocą kroplomierza. Zwykle jest to od 5 do 30 kropli. Często w ich składzie możemy spotkać substancje należące do wykazu A, B lub N. Zazwyczaj krople nie zawierają substancji poprawiających smak czy zapach (corrigentia). Zwykle zażywane są na cukrze, rozpuszczone w wodzie, mleku czy w herbacie. Należy pamiętać, że w kontakcie z niektórymi sokami np. grejpfrutowym może dochodzić do licznych interakcji.
Sprawdź: Vademecum
W zależności od wskazania leczniczego krople do użytku wewnętrznego dzielimy na:
- krople nasercowe (guttae cardiacae),
- uspokajające (guttae sedativae),
- krople żołądkowe (guttae stomachicae),
- krople rozkurczowe (guttae spasmolyticae).
Ogólny sposób wykonania
- w pierwszej kolejności należy sprawdzić dawki,
- następnie przygotowujemy zlewkę i butelkę odpowiedniej wielkości,
- odważamy kolejno przepisane ilości składników płynnych i mieszamy, odważone substancje stałe rozpuszczamy we wcześniej przygotowanej mieszaninie, jeżeli w składzie leku nie ma substancji stałych składniki płynne możemy odważyć bezpośrednio do wytarowanej butelki,
- jeżeli w składzie kropli jest roztwór wodny należy go przygotować w pierwszej kolejności, a następnie dodać pozostałe składniki płynne,
- wszystkie składniki grubokrystaliczne (np. mentol, chlorowodorek efedryny) rozcieramy najpierw w moździerzu,
- w przypadku roztworów rzeczywistych należy je uprzednio przesączyć i przelać do butelki,
- dołączamy zakraplacz, białą sygnaturkę z opisem.
W przypadku kropli niezwykle istotne jest szczelne zamknięcie butelki. Niedomknięcie opakowania może spowodować wpływ czynników zewnętrznych na jakość leku oraz wyparowanie rozpuszczalnika co może doprowadzić do zmiany stężenia kropli.
Do przygotowania tej postaci leku nie powinno stosować się roztworów pomocniczych. Roztwór taki sporządza się ex tempore w sytuacji, gdy potrzebna jest bardzo mała ilość składnika stałego, wykorzystuje potrzebną ilość a resztę wylewa.
Sprawdź także:
Kontrola dawkowania
Na ciężar kropli, od którego zależy dawka substancji leczniczej, mają wpływ następujące czynniki:
- gęstość cieczy,
- rodzaj dozownika,
- napięcie powierzchniowe cieczy,
- napięcie międzyfazowe ciecz/szkło.
Masa pojedynczej kropli oraz ilość kropli zawartych w 1 gramie:
| Rodzaj cieczy | Masa kropli w mg | Ilość kropli w 1 g |
| Woda i roztwory wodne | 50 | 20 |
| Etanol i roztwory etanolowe | 15 | 65 |
| Nalewki | 19 | 53 |
| Olejki eteryczne | 19 | 51 |
| Oleje tłuste | 23 | 44 |
| Nicethamidum sol. (Cardiamidum sol.) | 33 | 30 |
Dla kropli złożonych z płynów o różnej gęstości oblicza się średnią ilość kropli otrzymaną z 1 g mieszaniny lub średnią masę jednej kropli tej mieszaniny i sprawdza się przepisaną dawkę.
Rp.
Sol. 2% Ethylmorphini hydrochloridi
Nicethamidi solutio aa 15,00
3 razy dziennie po 20 kropli
Wykonanie
średni ciężar 1 kropli mieszaniny wynosi 83 mg / 2 = 41,5 mg
pacjent jednorazowo zażyje 20 kropli
20 kropli * 41,5 mg = 830 mg kropli złożonych
830 : 2 = 415 mg jednorazowa dawka roztworu niketamidu
3 * 0,415 = 1,245 g dobowa dawka roztworu niketamidu
830 : 2 = 415 mg 2% roztworu chlorowodorku etylomorfiny
czyli
2 – 100
x – 0,415
x = 0,0083 jednorazowa dawka chlorowodorku etylomorfiny
3 * 0,0083 = 0,0249 dobowa dawka chlorowodorku etylomorfiny
W przypadku różnego udziału wagowego poszczególnych składników należy to uwzględnić w obliczeniach.
Przykłady niezgodności recepturowych w kroplach
- ciecze niemieszające się – ta niezgodność najczęściej pojawia się przy zestawieniu roztworów wodnych z olejami
- wysolenie, niektóre substancje rozpuszczone w wodzie mogą wpływać na zmniejszenie rozpuszczalności innych związków obecnych w roztworze (krystaloidów i koloidów),
- tworzenie się związków kompleksowych – po wymieszaniu nalewek garbnikowych z alkaloidami dochodzi do wytrącania osadów zawierających tzw. związki kompleksowe,
- przekroczona rozpuszczalność – zwykle są to dwa przypadki: lek nie rozpuszcza się w danym rozpuszczalniku (wodzie lub oleju) albo lek nie rozpuszcza się w podanej ilości rozpuszczalnika (wody, oleju).
Osobny artykuł: Niezgodności recepturowe – przekroczona rozpuszczalność substancji leczniczej
Bibliografia:
- Jachowicz R., Receptura apteczna, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL
- Krówczyński L., Jachowicz R., Ćwiczenia z receptury, Kraków 2000, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
- Siedlicka E., Zdzieborsa M., Karpińska J., Chałasińska B., Sieradzki E., Technologia postaci leku recepturowego, Warszawski Uniwersytet Medyczny
- Telejko E., Winnicka K., Rutkowska E., Sosnowska K., Mazurek-Wądołkowska E., Słodownik T., Technologia postaci leku, Białystok 2005, Akademia Medyczna w Białymstoku
mgr farm. Sylwia Bogiel
