Najczęściej występujące rodzaje ran trudno gojących się to owrzodzenia żylne, odleżyny i owrzodzenia w przebiegu cukrzycy. Gojenie utrudnia słabe ukrwienie miejsca, w którym znajduje się rana oraz zaburzenia metaboliczne. Sprawę jeszcze bardziej komplikuje zakażenie rany drobnoustrojami.
Czytaj również: Leki recepturowe stosowane w atopowym zapaleniu skóry
Surowce wspomagające gojenie ran
Balsam peruwiański
Jest to wydzielina drzewa z rodziny motylkowatych, gęsta, ciemna ciecz o przyjemnym zapachu. Ma właściwości przeciwzapalne, odkażające, a także pobudzające ziarninowanie i poprawiające krążenie skórne. Nie miesza się dobrze z olejami mineralnymi, więc w recepturze rozciera się go z olejem rycynowym, co ułatwia połączenie z podłożami maściowymi.
Osobny artykuł: Roztwory olejowe w recepturze
Chlorowodorek morfiny
Stosowany miejscowo w postaci maści znosi ból, a także wykazuje działanie przeciwzapalne.
Srebro koloidalne
Charakteryzuje się działaniem przeciwdrobnoustrojowym. Wspomaga powstawanie nowej tkanki nabłonkowej, dzięki czemu ułatwia proces regeneracji uszkodzonych tkanek.
Balsam Szostakowskiego
Pod względem chemicznym jest to ester poliwinylobutylowy. Ma postać lepiej cieczy o miłym zapachu. Wykazuje działanie bakteriostatyczne i fungistatyczne, zmniejsza obrzęk i wysięk zapalny. Aktywuje ziarninowanie i wzmaga procesy naskórnikowania. Dodatkowo zmniejsza wrażliwość receptorów, co warunkuje działanie przeciwbólowe i przeciwświądowe.
Azotan srebra
Azotan srebra ma właściwości przyżegajace oraz bakteriobójcze, co sprawia, że działa wspomagająco w leczeniu trudno gojących się ran.
Przykłady leków stosowanych na trudno gojące się rany
Preparaty stosowane bezpośrednio na otwarte rany muszą być jałowe. Należy je wykonywać w warunkach aseptycznych, czyli w loży z laminarnym nawiewem jałowego powietrza lub w boksie aseptycznym.
Maść na odleżyny z morfiną:
Rp.
Morphini hydrochlorici 0,2
Balsami peruviani
Aquae aa 10,0
Eucerini ad 100,0
M. f. ung.
D. S. Co 4 h smarować odleżynę
Odważoną ilość chlorowodorku morfiny rozpuścić w całej ilości wody. Balsam peruwiański należy najpierw wymieszać z olejem rycynowym w stosunku 1 do 1 (kosztem podłoża) i następnie dodać go do euceryny, dokładnie wymieszać. Na końcu wemulgować roztwór chlorowodorku morfiny.
Osobny artykuł: Leki recepturowe stosowane w dermatozach z silnym świądem
Maść na rany:
Rp.
Argenti nitrici 1,0
Balsami peruviani 10,0
Lanolinum ad 100,0
M. f. ung.
Azotan srebra rozpuścić w niewielkiej ilości wody. Balsam peruwiański rozetrzeć z olejem rycynowym kosztem podłoża i połączyć w moździerzu z euceryną. Dodać wodny roztwór azotanu srebra, dokładnie wymieszać.
Maść Kocha:
Rp.
Balsami peruv.
Parrafinum liq. aa 1,0
Vaselini albi ad 80,0
M.f.ung.
Parafinę płynną zastąpić olejem rycynowym. Rozetrzeć w moździerzu z balsamem peruwiańskim i dodawać porcjami odważoną wcześniej wazelinę białą. Dokładnie wymieszać.
Maść Mikulicza:
Rp.
Argenti nitrici 0,2
Balsami peruviani 2,0
Vaselini flavi ad 20,0
M.f. ung.
D.S. Zewnętrznie
Azotan srebra rozpuścić w kilku kroplach wody, natomiast balsam peruwiański wymieszać w moździerzu z olejem rycynowym (kosztem wazeliny) w stosunku 1:1. Dodawać porcjami wazelinę żółtą, a na koniec wemulgować roztwór wodny azotanu srebra.
Maść na odleżyny:
Rp.
Balsam Szostakowskiego 25,0
Lanolini 40,0
Vaselini albi ad 100,0
M.f. ung.
D.S. Zewnętrznie
W moździerzu wymieszać lanolinę z wazeliną białą. Porcjami dodawać balsam Szostakowskiego.
Osobny artykuł: Leki recepturowe stosowane w chorobach serca
Roztwór srebra koloidalnego:
Rp.
1% sol. Argenti colloidale 500,0
M. f. sol.
Kolargol należy rozsypać na powierzchni wody uprzednio odważonej do parownicy. Pozostawić do rozpuszczenia i przelać do butelki.
O czym należy pamiętać przy leczeniu ran przewlekłych?
Bardzo duże znaczenie odgrywa odpowiednia higiena i pielęgnacja. Należy pamiętać o tym, aby ranę przemywać preparatami specjalnie do tego przeznaczonymi, a unikać roztworów, które będą niszczyły nowo powstającą tkankę. Istotny jest również dobór opatrunku i prawidłowe założenie go. Powinien utrzymywać środowisko wilgotne, uniemożliwiać zabrudzenie rany oraz nie może uszkadzać tkanek przy zdejmowaniu. W przypadku ran związanych z występowaniem chorób przewlekłych, trzeba pamiętać nie tylko o leczeniu miejscowym, ale także o usuwaniu ich przyczyn.
Sprawdź także:
- uspokajające leki recepturowe
- leki recepturowe stosowane do oczu
- leki recepturowe stosowane w pieluszkowym zapaleniu skóry
Bibliografia:
1. https://www.mp.pl/pacjent/pierwsza_pomoc/165224,gojenie-ran.
2. Leczenie Ran Przewlekłych – Maria Szewczyk T., Arkadiusz Jawień, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2012.
3. Receptariusz apteczny – Filip Półtoranos, MedPharm, Wrocław 2013, wyd.1.
4. Podstawy receptury aptecznej: materiały do ćwiczeń dla studentów farmacji – pod redakcją Moniki Gajewskiej i Małgorzaty Sznitowskiej, wyd.: FUNDACJA PRO PHARMACIA FUTURA, 2017.
5. http://www.aptekarzpolski.pl/2009/08/06-2009-receptariusz-balsam-peruwianski-jako-skladnik-tradycyjnych-preparatow-recepturowych/.
6. http://www.aptekarzpolski.pl/2009/09/07-2009-receptariusz-recepturowe-masci-na-rany/.
7. http://rozanski.li/2264/balsam-szostakowskiego-avilin-w-dawnej-i-wsplczesnej-medycynie-wzmianka-o-poczatkach-sulfonamidw-i-antybiotykw/.
8. http://www.medonet.pl/zdrowie/zdrowie-dla-kazdego,do-rany-przyloz,artykul,1596407.html.
