Choroby bakteryjne skóry to schorzenia, w których czynnikiem odpowiedzialnym za ich powstanie są bakterie. Zdrowa skóra stanowi niezwykłą barierę ochronną przed zagrożeniami otaczającego nas świata. Naskórek – zewnętrzna warstwa zapewnia obronę przed patogenami dzięki obecności defensyn, białek pełniących rolę naturalnych antybiotyków. Ponadto odpowiednie pH zapobiega namnażaniu się bakterii niewchodzących w skład mikroflory stałej bądź przejściowej skóry.
Wśród skórnych infekcji bakteryjnych skóry można wymienić piodermie wywołane przez paciorkowce, gronkowce, drobnoustroje Gram ujemne czy takie choroby jak różyca, łupież rumieniowaty, promienica, liszajec zakaźny.
Osobny artykuł: Leki recepturowe stosowane w chorobach jamy ustnej
Przykłady infekcji skóry wywołanych przez bakterie
Gronkowiec złocisty należy do bakterii, które wytwarzają substancje odpowiedzialne za powstanie objawów zakażenia: hemolizyny, enterotoksyny, eksfoliatyny. Miejscem, gdzie zauważalne są zmiany to gruczoły potowe, łojowe oraz mieszki włosowe. Do jednych z najczęstszych schorzeń powodowanych przez ten drobnoustrój można zaliczyć liszajec. Jednym z pierwszych objawów jest czerwona grudka przekształcająca się w kilka godzin w rumień z obecnością pęcherzy, które szybko pękają. Towarzyszy temu uczucie pieczenia. Liszajec zakaźny to ostra choroba bakteryjna często występująca u dzieci. W jej przebiegu dochodzi do powstawania pękających pęcherzy. Zmiany widoczne są w okolicy ust i nosa.
Czyrak to stan zapalny mieszka włosowego i jego otoczenia, w którym dochodzi do obumarcia i rozpadu tkanek wokół mieszka. Tworzący się guz oddziela się od skóry pozostawiając w niej ubytek. Zmiana skórna powstaje w przeciągu kilku dni i charakteryzuje się bolesnością.
Różyca spowodowana jest przez bezpośrednie zakażenie poprzez spożycie surowego mięsa, ryb. Stąd też zmiany skórne zauważalne są w okolicy palców bądź dłoni. Na początku pojawia się obrzęk i rumień w miejscu kontaktu następnie szerzy się obwodowo, nie wywołując żadnych objawów ogólnych.
Sprawdź także: Leki recepturowe stosowane do ucha
Częstą chorobą skóry jest łupież rumieniowy. Charakteryzuje się powstawaniem rumieniowego ogniska występującego w fałdach skórnych, najczęściej są to pachwiny, pachy bądź przestrzenie międzypalcowe. Rozpoznanie choroby wymaga konieczności analizy przez lekarza dermatologa, a nieleczony może utrzymywać się latami.
Actinomyces israeli to naturalnie bytujący w jamie ustnej człowieka drobnoustrój. W wyniku urazy błony śluzowej może przenikać głębiej wywołując promienicę. Powoduje to wystąpienie zmian skórnych na twarzy i szyi. W początkowym stadium przyjmuje postać zapalnych guzków, które ulegają rozpadowi, tworzące kanały uchodzące na powierzchni skóry. Pojawia się wydzielina ropna zawierająca ziarenka o żółtej barwie. Dodatkowo zauważalne są objawy ogólne takie jak szczękościsk, gorączka i inne objawy grypopochodne.
Czytaj również: Leki recepturowe stosowane w łuszczycy
Rozpoznanie i wykorzystanie w leczeniu leków recepturowych
Rozpoznanie bakteryjnej infekcji skórnej opiera się na obrazie klinicznym diagnozowanego przez lekarza dermatologa. Czasami konieczne jest wykonanie posiewu ze skóry bądź antybiogramu, gdy zaobserwuje się brak skuteczności leczenia. Schorzenia wywołane przez gronkowca złocistego zazwyczaj wymagają jedynie leczenia miejscowego, natomiast te, które powstały za sprawą paciorkowców powinny zawierać antybiotyk o działaniu ogólnym. Dodatkowo nieodłącznym elementem są maści, kremy bądź roztwory stosowane miejscowo na skórę, które zawierają antybiotyki, glikokortykosteroidy, substancje osuszające i przynoszące ulgę w przypadku podrażnienia lub świądu.
Poniżej przykłady kilku recept zawierających leki recepturowe, które mogą być stosowane w leczeniu wyżej wspomnianych schorzeń:
Rp.
Zinci sulfatis 7, 0
Aquae dest. 23, 0
Vaselini hydrophylici ad 100,0
M.f. Ung.
Wskazanie: Bakteryjne stany skóry z łojotokiem
Rp.
Bismuthi subcarbonatis 20,0
Ol.Lini 10,0
4% sol. Natrii tetraboratis 20,0
Vaselinum flavum 10,0
Lanolinum ad 100,0
M.f.ung
Wskazanie: Odparzenia skóry, przewlekłe stany zapalne skóry
Rp.
1% sol. Argenti colloidale 500,0
M.f.sol
Wskazanie: uaktywnienie zakażeń gronkowcowych.
Rp.
Prodermini 20,0
Sulpf.ppt. 5,0
Oleum ricini 20,0
Eucerini ad 100,0
M.f.ung.
Wskazanie: Wypryski, łupież, liszaje, grzybice
Rp.
Picis liquidae Pini
Sulfuris ppt. aa 5,0
Pastae Zinci ad 100,0
M.f.pastae
Dziegieć sosnowy ma działanie antyseptyczne, przeciwświądowe, miejscowo znieczulające. Stosowany jest przeciwpasożytniczo zaś w wysokich stężeniach keratolitycznie. Ponadto znalazł zastosowanie w nużycy, infekcjach skóry wywołanych drożdżakami i ziarenkowcami, liszajami, nadmiernym łojotoku czy trądziku pospolitym. W połączeniu z siarką i pastą cynkową otrzymuje się preparat przeciwgrzybiczy, przeciwbakteryjny oraz wysuszający.
Rp.
Ammonii bituminosulfonas 10,0
Lanolinum 45,0
M.f.ung
Maść ichtiolowa znana jest ze swojego działania ściągającego i słabo przeciwbakteryjnego. Przepisywana jest do stosowania na skórę w wypryskach, czyraczności oraz trądziku.
Osobny artykuł: Ichtiol
Maści z antybiotykami
Rp.
Bismuthi subnitrici 20,0
Gentamycini 1,0
Vaselini hydropfyllici ad 100,0
Rp.
Detreomycini 2,0
Ac. Salicylici 5,0
Vit. A liq. 4,0
Urea 8,0
Aqua destill. 20,0
3% sol. Ac. Borici 20,0
Eucerini ad 100,0
M.f.ung
Rp.
Gentamycini 0,3
1% sol. Ac. Borici 40,0
Eucerini
Lanolini aa ad 100,0
M.f.ung
Rp.
Ung. Nystatini 150 000 000 j./10,0
M.f.ung
D.S. Maść na skórę
Rp.
Nystatini 5 000 000 j.
Vit. A gtt. 5
3% Sol. Acidi borici 10,0
Eucerini
Vaselini albi aa ad 30,0
M.f.ung
D.S. Maść na skórę
Rp.
Neomycini sulfatis 0,5
Ung. Allatoini orig. 30,0
M.f.ung
D.S. Zewnętrznie na twarz
Zobacz też:
- uspokajające leki recepturowe
- leki recepturowe stosowane w chorobach serca
- leki recepturowe stosowane do oczu
- leki recepturowe stosowane w atopowym zapaleniu skóry
Bibliografia:
- Krówczyński L., Jachowicz R., Ćwiczenia z receptury, 2000, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
- Ruszkowska L., Choroby bakteryjne skóry obraz kliniczny i leczenie, 2015, VOL 25 NR 8’15 (291), lekwpolsce.pl.
- https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/73199,choroby-bakteryjne-skory
- https://receptura.pl/typ/masci.
