INNOWACJE W APTECZNEJ RECEPTURZE

Szczególnie problematyczne wydaje się ich dzielenie do kapsułek, które wymaga większego zaangażowania ze strony farmaceuty. Z pomocą przyjść może jednak nowoczesne rozwiązanie dla aptek w postaci ręcznej kapsułkarki, która umożliwia jednorazowo napełnienie nawet 100 kapsułek.

 Osobny artykuł: Kontrola jałowości leków

KAPSUŁKARKA RĘCZNA – ZASADA DZIAŁANIA

Kapsułkarka ręczna to innowacyjne narzędzie w rękach farmaceuty. Zaletą jej zastosowania jest możliwość szybszego i prostszego rozdozowania proszków do kapsułek (w tym przypadku żelatynowych, ale o tym później). Urządzenie niweluje konieczność ręcznego ważenia każdej kolejnej dawki pojedynczego proszku, zapewniając jednocześnie wysoki poziom bezpieczeństwa i odpowiednią czystość gotowego preparatu. Zgodnie z założeniami rozdozowanie proszku do 20 kapsułek zajmuje niewiele ponad 2 minuty.

Co do zasady działania kapsułkarka składa się z kilku części, z których każda odgrywa istotną rolę w procesie przygotowywania leku. Na spodzie urządzenia znajduje się ramka, na której opiera się płyta dolna, a nad nią 3 kolejno ułożone płyty perforowane. Ostatnia z nich opatrzona jest pokrywką i służy do zdejmowania wieczek kapsułek. Dna kapsułek przytrzymywane są natomiast w najniższej płycie perforowanej, która dzięki umieszczeniu jej na prowadnicach może być w niewielkim stopniu przesuwana.

Poszczególne etapy przygotowania proszków dzielonych przy użyciu kapsułkarki ręcznej:

1. Przygotowanie masy proszkowej poprzez roztarcie składników w moździerzu i dokładne ich wymieszanie.
2. Dobranie odpowiedniej do masy pojedynczego proszka wielkości kapsułki.
3. Umieszczenie kapsułek w otworach najniżej położonej płyty perforowanej i nałożenie na nie dwóch kolejnych płyt.
4. Zamknięcie pokrywki na górnej płycie, a następnie przestawienie prowadnic (przy pomocy śrub bądź dźwigni) tak, aby dolne części kapsułek zostały unieruchomione w urządzeniu.
5. Zdjęcie górnej płyty z pokrywką – wieczka kapsułek pozostają w niej zablokowane i czekają do momentu zakończenia rozsypania proszków.
6. Naniesienie na środkową płytę, będącą na jednym poziomie z otworami kapsułek masy proszkowej i rozprowadzenie jej równomiernie do każdej kapsułki.
7. Zamknięcie kapsułek wieczkami z górnej płyty urządzenia.
8. Wyjęcie kapsułek z urządzenia po otwarciu pokrywki górnej płyty kapsułkarki.

Sam proces przygotowywania leku, choć w teorii wydawać może się skomplikowany – w praktyce okazuje się bardzo prosty i szybki do wykonania. Zawdzięczamy to również kapsułkom, które w odróżnieniu od tradycyjnych skrobiowych są w tym przypadku kapsułkami żelatynowymi.

Sprawdź także: Krople do oczu

KAPSUŁKI ŻELATYNOWE

Kapsułki żelatynowe to kapsułki twarde, dostępne w kilku rozmiarach – od 000 do 5. W zależności od użytego rozmiaru kapsułki różnią się między sobą objętością, a tym samym możliwą do napełnienia masą proszku. Dla przykładu kapsułce 00 odpowiada objętość 0,95ml, a orientacyjna zawartość proszku mieści się w granicach 1,09 – 0,55g.

Kapsułki żelatynowe to kapsułki wytrzymałe i trwałe mechanicznie, które w znacznym stopniu chronią proszek przed dostępem powietrza, światła i wilgoci. Skutecznie maskują nieprzyjemny smak preparatu, a dodatkowo nie wchodzą w reakcje z lekiem. Jedną z ich negatywnych cech jest podatność na zakażenia mikrobiologiczne, dlatego należy uczulać pacjentów nt. odpowiedniego ich przechowywania.

Przy wyborze właściwej kapsułki należy zawsze kierować się tym, aby jej wielkość była maksymalnie zbliżona do masy/objętości pojedynczej dawki gotowego proszku.

Osobny artykuł: Niezgodności recepturowe

KAPSUŁKARKA – JUŻ POPULARNA?

Biorąc pod uwagę zalety kapsułkarek i korzyści, jakie płyną z ich stosowania wydawać by się mogło, iż jest to urządzenie dość popularne w dzisiejszych aptekach. Rzeczywistość jest jednak inna – kapsułkarki nadal pozostają jeszcze w sferze planów większości aptek w naszym kraju. Powód? Zapewne jak zawsze banalny, choć niezwykle istotny – cena. Ofert kapsułkarek na rynku nie ma zbyt wielu, a wśród tych dostępnych zarysowuje się cena na pograniczu 1400-1500 zł. Do tego trzeba doliczyć koszt zakupu kapsułek (choć ten wydaje się dość niski w kontekście ceny samej kapsułkarki).

Opakowanie zawierające 500 sztuk kapsułek żelatynowych nabyć można już za około 50 zł. Pomijając duże i doskonale prosperujące apteki, z rozbudowaną recepturą kwoty te mogą być dla wielu indywidualnych jednostek niemożliwe do zrealizowania. Ma na to wpływ także częstość wykonywania recept na proszki dzielone – przy 1-2 preparatach miesięcznie koszt kapsułkarki może zwracać się dość długo. Pozostaje nam tylko życzyć sobie, aby w niedalekiej przyszłości kapsułkarki stanowiły nieodzowną część wyposażenia każdej polskiej apteki.

Czytaj również: Roztwory

Literatura:

1. Kapsułkarka ręczna w recepturze aptecznej, Edyta Banaczkowska-Duda, Agnieszka Chodkowska, Aptekarz Polski on-line, marzec 2018.
2. Przewodnik po recepturze aptecznej dla studentów Wydziału Farmaceutycznego, pod redakcją Kazimiery Henryki Bodek i Artura Redlińskiego, Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Katedra Farmacji Stosowanej, 2018.
3. Kapsułki, wykłady z Technologii Postaci Leku, Katedra i Zakład Technologii Postaci Leku Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, 2017/2018.