Antybiotyki – charakterystyka
Antybiotyki wykazują selektywną toksyczność w stosunku do drobnoustrojów lub komórek (antybiotyki onkologiczne), dzięki czemu umożliwiły wyleczenie lub zapobieganie wielu chorobom zakaźnym, które wcześniej często kończyły się śmiercią pacjenta. Nieracjonalne stosowanie antybiotyków doprowadziło do narastania oporności drobnoustrojów chorobotwórczych, co znacznie zmniejszyło ich skuteczność. Początkowo już małe dawki penicyliny pozwalały zwalczać infekcje bakteryjne, jednak z czasem efekty jej działania przestawały być tak spektakularne.
Do I kategorii jakości mikrobiologicznej zalicza się leki, które musza cechować się jałowością. Należą do nich preparaty pozajelitowe, do oczu, na rany i rozległe oparzenia. Jałowe muszą być również różne postacie leków z antybiotykami. Wynika to stąd, że antybiotyki są wrażliwe na działanie enzymów i metabolitów bakteryjnych, gdyż pod ich wpływem ulegają inaktywacji. Dzięki jałowości chroni się również pacjentów przed dodatkowym zakażeniem.
Czytaj również: Aseptyka i jałowość leków
Receptura antybiotyków
Receptura antybiotyków zajmuje się prawidłowym formułowaniem postaci leków, które w swoim składzie zawierają antybiotyk. Farmaceuta gdy przygotowuje postać leku z antybiotykiem, powinien zastosować taką technikę sporządzania oraz użyć odpowiednich substancji pomocniczych, aby:
- zapewnić trwałość antybiotykowi,
- umożliwić dobra dostępność biologiczną antybiotykowi,
- zapewnić dużą dokładność dawkowania oraz jednolitość dawek w przypadku dozowanej postaci leku,
- umożliwić proste i dogodne podanie leku pacjentowi.
Prawidłowa droga podania antybiotyku
W recepturze aptecznej antybiotyków powinny obowiązywać dwie ważne zasady:
- Nie należy podawać antybiotyków doodbytniczo.
- Antybiotyków stosowanych ogólnie nie należy stosować miejscowo.
Antybiotyków nie powinno podawać się doodbytniczo ze względu na duże różnice osobnicze we wchłanianiu z odbytnicy. Stwierdzono doświadczalnie, że po doodbytniczym podawaniu zwykle stosowanych dawek antybiotyków u części chorych stężenie substancji leczniczej we krwi było zbyt małe, by wywołać efekt terapeutyczny, ale wystarczająco wysokie do rozwoju oporności. Z kolei u innych pacjentów zaobserwowano zbyt wysokie stężenie, co stwarzało ryzyko wystąpienia objawów niepożądanych.
Antybiotyki do stosowania ogólnego dość często stosowane są miejscowo, co nie tylko przyczynia się do powstawania oporności, lecz również może wywołać poważne objawy niepożądane.
Osobny artykuł: Kontrola jałowości leków
