Sok z mniszka lekarskiego jest stosowany tradycyjnie w:
- niestrawności,
- braku apetytu,
- pomocniczo jako łagodny środek moczopędny.
Są jednak sytuacje, kiedy powinno się unikać stosowania produktu. Tak się dzieje w:
- przypadku nadwrażliwości na korzeń mniszka lekarskiego lub inne rośliny z rodziny astrowatych (Asteraceae, dawniej złożonych – Compositae),
- niedrożności dróg żółciowych,
- zapaleniu dróg żółciowych,
- chorobach wątroby,
- kamieniach żółciowych.
Osobny artykuł: Rumianek pospolity – zastosowanie w recepturze
Z czego składa się mniszek lekarski?
Warto przyjrzeć się bliżej charakterystyce surowca roślinnego, jakim jest mniszek lekarski. Skład chemiczny:
- kwasy fenolowe: kwas kawowy, kwas p-hydroksyfenylooctowy; estry kwasów: kwas
cykoriowy, chlorogenowy, - kwasy: kwas linolowy, kwas linolenowy, kwas oleinowy i kwas palmitynowy,
- kumaryny: skopoletyna, eskulina,
- flawonoidy: 7-glukozyd luteoliny, 7-diglukozyd luteoliny,
- minerały: potas (4,5% w liściu, 2,45% w korzeniu),
- politerpeny (żywica),
- laktony sekswiterpenowe:
– germakrananolidy (tetrahydroridentyna B, β-O-glukozyd taraksakolidu),
– eudesmanolidy (glukozydy kwasu taraksynowego i dihydrotaraksynowego,
– gwajanolidy: ireksyna, - witaminy: witamina A 14 000 iu/100g liścia, witamina C, witaminy z grupy B,
- inne: karotenoidy, cholina, inulina, pektyny, fitosterole (sitosterol, stigmasterol,
taraksasterol, homotaraksasterol, cukry (fruktoza, glukoza), triterpeny (β-amyryna, taraksol,
tarakserol).
Sprawdź także: Leki, które mogą być traktowane jako surowce farmaceutyczne
Działanie mniszka lekarskiego
Mniszek lekarski zwiększa ilość soku żołądkowego i żółci oraz ułatwia jej przepływ w drogach żółciowych. Zmniejsza poziom glukozy we krwi poprzez ograniczenie wchłaniania cukrów z jelita. Ze względu na obecność soli potasowych wykazuje działanie solopędne i moczopędne.
Ponadto przyspiesza metabolizm i redukuje poziom lipidów. Uważa się, że mniszek ma również działanie przeciwkamicze, przeciwreumatyczne i przeciwzapalne.
Czytaj również: Oleje roślinne stosowane w recepturze
Mniszek lekarski – zastosowanie
Mniszek lekarski ma wiele zastosowań w lecznictwie. Stosowany jest w zaburzeniach czynnościowych układu żółciowego, a także zapaleniu pęcherzyka żółciowego. Pobudza apetyt jak również łagodzi niestrawność.
Dodatkowo może być wykorzystywany wspomagająco w leczeniu cukrzycy i reumatyzmie. Profilaktycznie stosowany w profilaktyce miażdżycy. Stwierdza się również że stymuluje diurezę.
Mniszek lekarski – dawkowanie
Korzeń: jako lek żółciopędny i moczopędny, doustnie, jednorazowo odwary z 3g,
dobowo z 10g surowca.
Ziele: jako lek żółciopędny i moczopędny, doustnie, jednorazowo odwary z 4g,
dobowo z 12g surowca.
Ekstrakt płynny z liści: 4–10 ml (1: 1 w 25% alkoholu) 3 x dziennie.
Nalewka z liści: 2–5 ml.
Świeży sok z liści: 5–10 ml.
Suszony korzeń: 2–8 g lub w postaci infuzji albo wywaru 3 x dziennie.
Nalewka z korzenia: 5–10 ml (1: 5 w 45% alkoholu) 3 x dziennie.
Płynny ekstrakt z mniszka: 2–8 ml.
Sok z mniszka: 4–8 ml.
Najważniejsze interakcje z lekami
Potencjalna interakcja z cyprofloksacyną, ale wymaga głębszego przebadania.
Działanie niepożądane:
Brak udokumentowanych, wymagane jest dalsze badanie tych aspektów, potencjalne alergie.
Przeciwwskazania:
Niedrożność dróg żółciowych, jelit, w kamicy żółciowej tylko w porozumieniu z lekarzem.
Literatura:
1. Barnes J., Anderson L.A., PhilipsonJ.D.: HerbalMedicines, 3rd Edition. The Pharmaceutical Press. 2007, 204-206.
2. Motławska I., Farmakognozja. Podręcznik dla studentów farmacji. Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu. 2008. 207-210.
