Surowce mające potencjał uczulający

Leki wykazujące potencjał uczulający

Spośród dostępnych w aptece leków gotowych najczęściej reakcje alergiczne wywołują antybiotyki, leki przeciwbólowe, przeciwzapalne, a także niektóre leki przeciwpadaczkowe. Poza substancją czynną danego preparatu potencjał uczulający mogą wykazywać substancje pomocnicze. Natomiast leki recepturowe zazwyczaj są pozbawione substancji zapachowych czy konserwujących lub ich stężenie jest niewielkie, co sprawia, że reakcje świadczące o nadwrażliwości występują rzadziej [2].

Osobny artykuł: Corrigentia – substancje stosowane w recepturze poprawiające smak i zapach leków

Potencjał uczulający surowców recepturowych

Warto jednak pamiętać, że istnieje grupa substancji aktywnych oraz pomocniczych, wykorzystywanych w praktyce aptecznej, która może być przyczyną występowania objawów uczulenia. Należą do niej poniższe substancje:

Balsam peruwiański (łac. Balsamum peruvianum) – działa przeciwzapalnie, wskazany jest w przypadku trudno gojących się ran, owrzodzeń, odmrożeń oraz w zakażeniu świerzbem. Najczęstszy objaw alergii na ten składnik to wyprysk kontaktowy, rumień wielopostaciowy oraz wyprysk powietrznopochodny [3, 4].
Alkohol lanoliny – mieszanka alkoholi alifatycznych, steroidowych i triterpenoidowych, zawierająca więcej alergenów niż czysta lanolina. Wchodzi w skład podłoża do maści i kremów. U osób uczulonych na alkohole lanoliny może pojawić się wysypka, obrzęk i pęcherze [3, 5].
Formaldehyd (łac. Formaldehydum 40%) – działa odkażająco i ściągająco, może prowadzić do martwicy tkanek. Wskazany jest w nadmiernej potliwości i usuwaniu brodawek skóry. Formaldehyd ma potencjał do wywoływania wyprysku kontaktowego, przypominającego rumień wielopostaciowy. Niekiedy alergia pojawia się natychmiastowo (najczęściej w trakcie zabiegów dentystycznych) i objawia się obrzękiem, pokrzywką, dusznością, nieżytem nosa, a nawet wstrząsem anafilaktycznym [3, 6].
Neomycyna (łac. Neomycinum) jest antybiotykiem aminoglikozydowym o szerokim spektrum działania. Dlatego też znajduje zastosowanie w bakteryjnych zakażeniach skóry, ranach i oparzeniach. Może powodować zmiany skórne w postaci wysypki, świądu, podrażnienia, a także prowadzić do wstrząsu anafilaktycznego [3, 7, 8].
Benozokaina (łac. Anaesthesinum) – działa miejscowo znieczulająco, posiada szerokie zastosowanie w dermatologii (bolesne owrzodzenia, rany, świąd i hemoroidy). Może wywoływać uczulenie, przejawiające się uczuciem pieczenia, przeczulicą skóry, pokrzywką, świądem i obrzękiem [3, 9].
Hydrokortyzon (łac. Hydrocortisonum) – przeciwzapalny i przeciwuczuleniowy glikokortykosteroid. Zmniejsza obrzęk i łagodzi świąd. Paradoksalnie do swojego działania, u części osób może wywoływać objawy uczulenia, szczególnie w przypadku długotrwałych i rozległych zmian, a także u chorych na atopowe zapalenie skóry. Najczęściej pojawia się pokrzywka oraz obrzęk, a niekiedy wstrząs anafilaktyczny [3, 10, 11].

Czytaj również: 7 najbardziej niebezpiecznych substancji wykorzystywanych w recepturze

Postępowanie w przypadku nadwrażliwości

W przypadku wystąpienia objawów wskazujących na reakcję alergiczną należy zaprzestać stosowania leku, oczyścić skórę wodą i skontaktować się z lekarzem. W większości reakcje te mają charakter kontaktowy i powinny ustąpić w krótkim czasie.

Bibliografia: